پایگاه تخصصی سیاست بین الملل (  INPO  )‌

دکتر آرمین امین - محسن قاسمی                       

واژگان کلیدی: شبکه ای شدن ارتباطات، کشورهای عربی، خاورمیانه، اقتدارگرایی، انقلاب، دموکراسی

مذاکرات سیاسی بین المللی و نقش جنگ روانی

ایمان خسروی

چکیده:
بشر از ابتدای خلقت تا کنون برای رسیدن به هدف خود از ابزار های گوناگونی استفاده نموده است. یک از ابزار هایی که بشر برای رسیدن به اهداف خود همواره از آن استفاده نموده است  جنگ روانی(1) است؛پس از به وجود آمدن دولتهای ملی در سال 1648 و به مرور زمان و با پیچیده تر شدن روابط بین الملل(2) و نیاز دولتها به مقوله ای تحت عنوان مذاکره سیاسی به خصوص بعد از جنگ های جهانی اول و دوم استفاده از این ابزار سودمند بیشتر شده است.نگارنده در این مقاله سعی دارد که نقش جنگ روانی در مذاکرات سیاسی(3) را بررسی نماید و به اهمیت این مولفه در مذاکرات سیاسی با روش های خاصی که صورت می گیرد و راه های جلوگیری از تاثیر گذاری مفرط جنگ روانی بر مذاکرات سیاسی بپردازد.

واژگان کلیدی: جنگ روانی، مذاکرات سیاسی ،تبلیغات ،افکار عمومی

گفتمان نوعثمانی گری و تشدید تقابل ترکیه و اسرائیل

محمد شریفی کرجان

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر گفتمان نو عثمانی گری بر تشدید تقابل روابط ترکیه و اسرائیل است. از سال  2002 میلادی که  حزب عدالت توسعه در ترکیه قدرت را به دست گرفت و به خصوص از زمان طرح راهبرد عمق استراتژیک توسط وزیر امور خارجی این کشور احمد داوود اغلو، گفتمان جدیدی تحت عنوان « نو عثمانی گری » در ترکیه رواج یافت که بر آن اساس دولتمردان ترک توجه بیشتری به کشور های مسلمان خاورمیانه نشان دادند که اوج این راهبرد در تقابل ترکیه با اسرائیل بر سر غزه مشهود شد.  در این پژوهش سعی می شود تا با استفاده از روش های توصیفی- تحلیلی به روابط ترکیه و اسرائیل و تاثیری که این رابطه از گفتمان نوعثمانی گری گرفته است پرداخته شود.

واژگان کلیدی:  نوعثمانی گری-حزب عدالت و توسعه- عمق استراتژیک- ترکیه- اسرائیل

شاخص هاي مهم نفت خليج فارس، از ديدگاه سياست خارجي آمريكا 

محمدحسین بهزادی

آيا دموكراسي روس ها هدايت شده است؟

گفت‌وگو با جهانگیر کرمی استاد دانشگاه تهران

اگر اقتدارگرايي را در فارسي معادل «آتوريتاريانيزم» بدانيم، در واقع «آتوريتي» يا «اقتدار» ذاتاً مفهوم بدي ندارد. يعني يك حاكميت ملي به طور طبيعي بايد از اقتدار داخلي، اقتدار ملي و استقلال خارجي برخوردار باشد. اما اين كلمه در فارسي بيشتر معادل «توتاليتاريزم» استفاده مي‌شود. اگر اقتدارگرايي معادل «آتوريتاريانيزم» باشد، واژه درستي نيست. زيرا «آتوريتي» بيشتر اطلاق به حاكميت ملي است كه يك امر خيلي معمول و متداولي محسوب مي‌شود. دولت توتاليتر داراي ويژگي‌هاي زير است: «سلطه فردي، ايدئولوژي شكل‌دهنده جامعه، حزب واحد حاكم، نظارت دولت بر همه جنبه‌هاي فعاليت اقتصادي و اجتماعي، انحصار قدرت سياسي دولت، حذف هرگونه نظارت آزادانه جامعه، ترور، سركوب دولتي، بسيج عمومي براي اهداف حزب و دولت، حذف آزادي‌هاي فردي و دولت به عنوان يك ارگانيزم.» اگر اين ويژگي‌ها مربوط به «دولت توتاليتر» است، پس نبود اين ويژگي‌ها را بايد معادل «دولت دموكراتيك» در نظر بگيريم. بر اساس اين تعريف، واقعيت اين است كه دولت روسيه در اوايل سال 2012 در چهارچوب تعريف دولت توتاليتر قرار نمي‌گيرد.

مقايسه آرمان‌شهر روس‌ها و آمريكايي ها

ابراهيم متقي

آمريکا و روسيه در زمره کشورهايي هستند که داراي نشانه‌هاي متفاوتي از فرهنگ سياسي هستند. در آمريکا نشانه‌هايي از فرهنگ مشارکتي سازماندهي شده است، در حالي که جامعه، شهروندان و نخبگان سياسي روسيه ترجيح مي‌دهند تا از فرهنگ سياسي تبعي استفاده كنند. فرهنگ سياسي تبعي زمينه‌هاي لازم براي شکل‌گيري اقتدارگرايي سياسي را به وجود مي‌آورد.

راست گرایان برای پیشبرد این اهداف خود سه تاکتیک را مد نظر قرار می دهند؛ اولین تاکتیکی که آنها مورد استفاده قرار می دهند چیزی است که به سلامیک تاکتیک (Salami tactics)  معروف است. معنای این تاکتیک این است که هر تفاهمی که قرار است صورت می گیرد باید خرد شود و در هر جزء آن وارد بحث و گفتگو می شوند.رویکرد دوم راست گرایان  این است که هرچند احزاب اسرائیلی با هم دیگر دارای مشترک نظر هستند ولی هر تفاهم یا توافقی که حزب یا گروهی می کند به محض این که حزب بعدی می آید آن توافق و تفاهم ها را نادیده می گیرد. و رویکرد سوم ...

آشنایی با مقوله ارتباطات بين فرهنگي

مريم احمدی

در دنياي كه اغلب غير قابل پيش بيني است فرهنگ قابليت پيش بيني كردن را به ما ارزاني ميكند.ما از دريچه فرهنگ به همه چيز مينگريم ،فرهنگي كه درك ما را رنگ ولعاب ميدهد،بزرگ و كوچك ميكند،ودر يك كلام به آن شكل ميدهد.فرهنگ يك شيوه فكري ويكسري عقايد ثابت است كه ما از كودكي در طي فرايند اجتماعي شدن با آن بزرگ ميشويم.درستي،يكپارچگي وثبات ساختار شخصيت ما ريشه در فرهنگمان دارد.به اين دليل وبرخي دلايل ديگر است كه تقابل فرهنگي ميتواند ايجاد عصبيت كندو احساسات را برانگيزد. هر فرهنگي تلاش ميكند كه دنيايي از گفتگو براي اعضايش خلق كند، روشي كه در آن انسانها مي توانند تجربياتشان را تفسير كنندو آنرا در اختيار ديگران قرار دهند.بدون داشتن يك سيستم مشترك از احساساتي كه براساس يكسري قوانين خاص تنظيم شده اند زندگي بي معني ميشود و تمام تلاشها جهت رسيدن به مفاهيم مشترك به شكست مي انجامد

سیاست خارجی در مبارزات انتخاباتی امریکا

دکتر سید محمدکاظم سجادپور

سیر تحولات و پویایی مناسبات بین المللی ممکن است شرایط را به مسیری هدایت کند که اوباما در مواردی خاص با موضع انفعالی رو به رو شود و طرف مقابل بتواند از ضعف های احتمالی استفاده کند. اما در حال حاضر در کنار اهمیت پیدا کردن مسائل سیاست خارجی باید گفت که به طور نسبی اوباما از وضعیت بهتری برخوردار است. اما نکته ظریف و قابل توجه در این رابطه ماهیت مناسبات رژیم صهیونیستی و امریکا است. جای شک و تردیدی نیست که نتانیاهو ترجیح می دهد که در آینده کاخ سفید با فردی مانند میت رامنی ملاقات کند

نحوه ی اعمال روابط بین المللی در جهان معاصر

ما به نظريه ها نياز داريم تا بتوانيم ،از اطلاعاتي كه هر روزه، ما را آماج خود قرار مي‌دهند، معنا استخراج كنيم. حتي سياستمداراني كه رابطه خوبي با نظريه ها ندارند ناچارند كه به ايده‌هاي خود درباره اين كه روند فعاليت جهان عيني چگونه است اعتماد كنند، تا بتوانند تصميمي منطقي و اصولي اتخاذ نمايند.اگر اصول سازمان‌ يافته و بنيادین يك شخص ناقص باشد، تصميم‌گيري سياسي شايسته، توسط وي بسيار سخت و بعيد به نظر مي رسد.از اين رو شناخت، پیرامون نگاه نظريه هاي روابط بين الملل به موضوع همکاري بين المللي مي تواند به سياست مداران نوعي کمک فکري ارائه کند.نظريه هاي موجود در رشته روابط بين الملل هر کدام با توجه به عوامل مورد توجه و تأکيد و نوع هستي شناسي و معرفت شناسي خود نگاه متفاوتي به مسائل و موضوعات بين المللي دارند.

سیاست بین المللی و رویکرد زیست محیطی

دکتر سید عبدالعلی قوام

از آنجایی که مفروضات و گزاره ‏های ما می‏توانند در تجزیه و تحلیل مسائل سیاست بین‏الملل مؤثر باشند، بنابر این، نگاه ما نیز از منظر بوم شناختی در بررسی الگوهای رفتاری و رویدادهای بین‏الملل مؤثر است.تحت این شرایط، تجزیه و تحلیل منافع، امنیت ملی، تعارض، همکاری، قدرت و اصولا موضوعات جنگ و صلح، تصویر متفاوتی از سیاست بین‏الملل ارائه می‏کنند که با نگاه سنتی ما نسبت به مقولات مزبور متفاوت است.در حالی‏که رئالیسم برای بقای دولتها و تأمین منافع ملی، به جغرافیا به صورت منبع عمده قدرت می‏نگرد، لیبرالیسم ضمن تأکید بر نیاز به دسترسی آزاد منابع در چارچوب اقتصاد جهانی، به فاجعه‏های زیست محیطی کمک زیادی کرده است.از منظر بوم شناختی افراطی، خط اصلی نظریه روابط بین‏الملل، فرآیندها و هنجارهای بین‏المللی را به گونه‏ای تعریف کرده است که به صورت بنیادی با اصل توسعه پایدار منافات دارد.

سیاست تحریم، مانع مذاکرات جدی هسته‌ای

دکتر کیهان برزگر

سیاست تحریم و فشار غرب علیه ایران با اعمال تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا بر واردات انرژی از ایران وارد مرحله جدیدی شده است. هدف اعلامی غرب از اعمال این فشارها بازگشت ایران به میز مذاکره و گفت‌وگوی جدی در مورد برنامه هسته‌ای خود است. غرب با تأکید بر ضرورت این سیاست این گونه جلوه می‌دهد که تلاش دارد تا از حمله نظامی آمریکا یا اسرائیل به ایران جلوگیری کند. برنامه هسته‌ای ایران در قالب تعامل و یک بازی برد ـ برد و از طریق دیپلماسی حل شدنی است. مسأله مهم این است که چگونه بین حق ایران برای استفاده از انرژی صلح آمیز هسته‌ای و منحرف نشدن آن به سمت تسلیحاتی شدن تعادل ایجاد کرد. برای ایران مهمترین مسأله، اعتماد به طرف مقابل برای عدم توقف برنامه هسته‌ای بومی خود است.

اروپاي انگليسي محور

دکتر حسين دهشيار

اتحاديه اروپا بوچود آمد تا از طريق مكانيزم‌هاي ابداع شده بوسيله نخبگان آن معادلات تاريخي كه بازتاب تحولات در تمامي قلمروهاي حيات اجتماعي بوده است به كنترل درآيند و به تدريج اهميت و اعتبار خود را از دست بدهند. در آغاز راه، روابط بين دولتي تشديد شد تا منافع تحصيل گردد و در نهايت با امضاي پيمان ماستريخت اين اميد حاصل شد كه راهي چندان تا يكپارچگي كامل سياسي اقتصادي نمانده است.

فریدون مجلسی

جنگ سرد اصلی جنگی ایدئولوژیک بود، جنگ میان کمونیست و یا به عبارتی دنیای سوسیالیست که قصد مدیریت جهانی داشت و این قصد حاکمیت بر جهان را پنهان نمی‌کرد با ایالات متحده امریکایی که قطب قدرتمند دیگر دنیا بود. ایدئولوژی کمونیستی در تمامی کشورها هم نفوذ کرده بود،ب دو قطب جهان غرب و شوروی در جنگ علیه فاشیسم متحد بودند و در آن جنگ هم پیروز شدند، پس از آن نوبت مقابله میان خود آنها بود. به عبارت دیگر جنگ میان توسعه‌طلبی شوروی و منافع دنیای غرب لیبرال دموکراسی بود. اما امروز دیگر چنین شرایطی وجود ندارد و تنها جنگ میان قدرت است و نه جنگ ایدئولوژی.

دکتر حسین دهشیار

بازیگران در صحنه جهانی در چارچوب هایی که برای خود ترسیم نموده اند دست به اقدام می زنند. سوالی که مداوماً مطرح می شود این نکته است که اساس و مبنای شکل دادن رفتارها در این چارچوب ها چیست؟ نظرات و تفکرات متفاوتی در رابطه با چگونگی شکل گرفتن رفتارها بوسیله بازیگران در صحنه جهانی وجود دارد. البته توجه بیشتر معطوف به بازیگران بزرگ و کشورهای برتر نظام بین المللی است چرا که آنان نافذترین و تأثیرگذارترین بازیگران در جهت دادن و مدیریت پدیده ها هستند .

متن کامل سخنرانی پرزيدنت اوباما در قاهره

مصر۱۴ خرداد ۱۳۸۸

افتخار دارم در قاهره، شهری که به زمان محدود نمیشود،  میهمان دو مؤسسه معتبر هستم. بیش از یک هزار سال، الازهر چراغ تعلیمات اسلامی و بیش از یک قرن دانشگاه قاهره منشأ پیشرفت مصر بوده اند. متفقاً، شما نمایندۀ هم آهنگی میان سنت و پیشرفت هستید. من از میهمان نوازی شما و ملت مصر سپاسگزارم. این افتخار را نیز دارم که بهمراه خود حسن نیت مردم آمریکا و درودی از صلح از سوی جوامع مسلمان کشورم را برای شما به ارمغان آورده ام.  السلام علیکم.ما در برهه ای از زمان ملاقات میکنیم که میان ایالات متحده و جهان اسلام تنش  وجود دارد- تنشی که در تاریخ و فرای آمریکا ریشه دارد. طی قرنها، رابطه میان اسلام و غرب همزیستی و همکاری و همچنین درگیری و جنگ مذهبی را در بر داشته است. در دورانی اخیر، استعمار که حقوق و فرصتها را از بسیاری مسلمانان سلب کرد، و جنگ سرد که بسیاری اوقات بدون اعتنا به آرمانهای کشورها آنان را آلت دست خود قرار داد، به تنش افزودند.

دکتر ابراهیم متقی

هرگاه ساختار نظام بین الملل با تغییر ودگرگونی روبه رو شود، طبیعی است که نشانه های امنیتی بین المللی نیز با تغییراتی همراه خواهد شد. دردوران جنگ سرد، اصلی ترین ابزارهای امنیت ساز را قدرت نظامی تشکیل می داد. هم اکنون می توان نشانه های متنوعی را ملاحظه کرد که به موجب آن مطلوبیت وهمچنین کارآمدی «قدرت نظامی» برای امنیت سازی منطقه ای و بین المللی کاهش یافته است. زمانی که آمریکایی ها به رغم قدرت نظامی گسترده خود نتوانستند موضوعات امنیتی عراق پس از اشغال را بازسازی وترمیم کنند، مطلوبیت وهمچنین کارآمدی قدرت نظامی در امنیت بین الملل بیش از گذشته با چالش روبه رو شد. هم اکنون موضوعات متنوع امنیتی در روابط سیاسی کشورهای مختلف مورد پیگیری قرار می¬گیرد اما شواهد نشان می دهد که بازیگران منطقه ای و قدرت های بزرگ نمی توانند از ابزارهای نظامی برای حل مشکلات امنیتی ایجاد شده استفاده کنند؛ بنابراین نظامی گری رابطه مستقیم و تعیین کننده خود با مدیریت امنیت منطقه ای و بین المللی را از دست داده است.

کوزوو از گذشته تا به امروز

سید یاسر ضیایی

 مقدمه

در‌این نوشتار سعی می‌گردد تا تاریخچه‌ای  موجز و مکفی از کوزوو از دوران باستان تا امروز ارائه شود. با توجه به ‌اینکه منطقه در دست مطالعه ما - یعنی بالکان- منطقه‌ای با تاریخ طولانی و پیچیده است، انتخاب صحیح نکات تاریخی اهمیت زیادی دارد. برای همین نگارنده با توجه به موضوع تنها به تاریخ سیاسی و قومیتی کوزوو پرداخته است. در واقع تاریخ کوزوو از دریچه موقعیت سیاسی و قومیتی یا نژادی آن در گذر زمان تا به امروز مورد توجه قرار گرفته است و تا جائی که ضرورت ندارد از ‌اشاره به دیگر وقایع تاریخی مربوط به مناطق دیگر حوزه بالکان پرهیز می‌شود. همچنین نکاتی از تاریخ کوزوو برجسته شده‌اند که از منظر حقوقی قابل تأمل و بررسی خواهند بود. از‌این رو ‌این بخش به دو فصل تقسیم می‌شوند و نقطه عطف تقسیم ‌این دو بخش نیز فروپاشی یوگسلاوی در دوران معاصر است یعنی زمانی که مسئله کوزوو بطور جدی‌تری به نگرانی جامعه بین‌المللی بدل شد.

 زهره - عطايي

سهم زنان در تصميم گيريهاي بين المللي تا چه اندازه است؟ عليرغم آنكه نيمي از جمعيت جهان از زنان تشكيل شده است، اما تا چه اندازه مصالح آنان در تصميم گيري هاي جهاني ديده شده است؟ آيا آنچه در غرب به عنوان شاخص هاي مربوط به پيشرفت زنان معرفي و تاكيد مي شود، تنها حضور صوري تعداد معيني از زنان در مناصب وزارتي و مجالس قانونگذاري نيست؟ مقاله كوتاه زير سعي دارد به سئوال مهم فوق بپردازد.  

سیاست خارجی ایران در قبال اسرائیل از دید نظریه‌های روابط بین‌الملل

در این مقاله به‌دنبال آن هستیم که دریابیم کدام نظریه روابط بین‌الملل تغییر در سیاست خارجى ایران در قبال رژیم صهیونیستی پس از انقلاب اسلامى را بهتر تبیین می‌نماید. از آنجا که برخی از عوامل داخلی و خارجی تعیین‌کننده سیاست خارجی همچون موقعیت زئوپلیتیکی، منابع اقتصادی و ساختار نظام بین‌الملل در دوران حکومت پهلوی و نظام جمهورى اسلامى ایران ثابت بوده، چرا در رفتار خارجى ایران پس از انقلاب در قبال اسرائیل تغییر اساسی صورت گرفته است؟ به عبارت دیگر، کدام نظریه مىتواند رفتار ایران را بهتر توضیح بدهد؟

جهانى که بنيادهايش دگرگون مى‌شود

مقاله‌ای از دکتر حسین سلیم

در نگرش هاى ايدئولوژيک پديده هاى عالم سياست، ثابت انگاشته مى شوند زيرا اين گونه انديشه ها بر قضاوتى ثابت و لايتغير از روابط سياسى بنا شده اند و پذيرش هرگونه تغييرى مى تواند بنياد آن برداشت ايدئولوژيک را با بحران يا حداقل آن را با تناقض هاى درونى مواجه سازد. از اين رو است که معمولاً در نوع نگاه هايى از اين قبيل تلاش مى شود تغيير انکار شود و اصرار عجيبى وجود دارد که قواعد حاکم بر جهان سياست و روابط بين الملل همان است که بود و در نتيجه مواضع ايدئولوژى ما نيز بايد همان باشد که هست. اين در حالى است که جوهر پديده هاى اجتماعى و به ويژه سياست و روابط بين الملل تغيير است و هيچ پديده يى نيست که امروزش با ديروزش يکسان باشد. به همين دليل است که اگر فهم واقعيت سياست بخواهد بر بنيادهاى ايدئولوژيک بنا شود، فهم تحولات جهانى دشوار خواهد بود. در يک سال گذشته تحولاتى در عالم سياست اتفاق افتاده است که مى توانند نشانه هايى از دگرگونى ريشه يى روابط جهانى باشند.

منافع روسیه و غرب در آسیای مرکزی و قفقاز و نقش تشکل‌های چندجانبه

دکتر محمود واعظی

نگاهى به نظریه هاى ژئوپولیتیك

عبدالحكیم سلیمى

در عصر حاضر، مطالعه روابط بین الملل، پژوهش هاى راهبردى، به خصوص مباحث مربوط به سیاست هاى جغرافیایى (ژئوپولیتیك)، از اهمیت ویژه اى برخوردار است. از آن جا كه ژئوپولیتیك در واقع، نتایج جغرافیایى یك سیاست است، در یك تحلیل ژئوپولیتیكى، اهتمام بر آن است كه بین مراكز قدرت بین المللى و مناطق جغرافیایى رابطه برقرار شود و هدف از آن، تبیین نقش عوامل جغرافیایى در سیاست كشورهاست; زیرا وقایع سیاسى همیشه در یك محیط جغرافیایى اتفاق مى افتد و عوامل جغرافیایى در روند پدیده هاى سیاسى تأثیرگذار است; چنانچه گفته شده: «بدون توجه به كلیه عوامل زیست محیطى، اعم از انسانى و غیرانسانى، ملموس و غیرملموس، محیط سیاسى بین المللى را به طور كامل نمى توان شناخت»1; یعنى در عرصه روابط بین الملل، بازیگران سیاسى از آزادى تام برخوردار نبوده و به شدت متأثر از عوامل جغرافیایى هستند و از این رو، در تصمیم گیرى ها محدودیت دارند.

2 ـ 2. اجراى عدالت

نويسنده: البرز للـه گانی

اصطلاح همگرایی از مفاهیم و واژه های خاص علوم سیاسی و روابط بین الملل می باشد که به طور معمول در مقابل اصطلاح واگرایی به کار برده میشود. منظور از همگرا شدن کشورها یا جوامع مختلف، نزدیک شدن آنها به یکدیگر به منظور اتخاذ مواضع مشترک در زمینه های گوناگون سیاسی، اقتصادی، نظامی و مانند آن است. از آنجایی که تاریخ حیات سیاسی جوامع بشری همواره شاهد همگرایی ها و واگرایی های متعددی بوده است، در نتیجه این مساله مورد توجه دانشمندان و نظریه پردازان علم سیاست قرار گرفته است. مطالعات دانشمندان علوم سیاسی و به خصوص تحقیقات انجام شده به وسیله نظریه پردازان روابط بین الملل، نشان میدهد که عوامل متعددی چون داشتن دشمن مشترک ، وجود مسائل تاریخی و جغرافیایی، اعتقاد داشتن به دین واحد، بهره مندی از فرهنگ مشترک ، وجود مشکلات و دردهای مشترک ، نیازهای متقابل و همچنین مسائلی چون نژاد ، زبان و مانند آن در شکل گیری پدیده همگرایی بین جوامع مختلف نقش بسزایی ایفا میکنند.

2 ـ 1. ابزار سلطه

مقدمه

دكتر حسین سلیمی

كنت والتس كه نظریه‌پرداز اصلی نوواقع‌گرایی در روابط بین‌الملل است، در مقاله‌ای كه در كتاب گردآوری شده توسط جان ایكنبری (در ایران با نام تنها ابرقدرت ترجمه و چاپ شده است) نگاشته است، پیش‌بینی كرده بود كه سیاست بین‌الملل نمی‌تواند با وجود تنها یك ابرقدرت یكه تاز كه هیچ نیروی متوازن‌كننده‌ای در مقابل آن نیست پایدار مانده و دوام آورد. به نظر والتس طبیعت نظام بین‌الملل اقتضا می‌كند كه به سوی یك موازنه قوای جدید و نیروهای نوینی كه تعدیل‌كننده و متوازن كننده اقدامات و رفتارهای ایالات متحده باشد، پیش ‌رود.

دكتر حسین دهشیار

در صحنه گیتی از زمانی‌كه بیش از یك بازیگر جلوه‌گری كند، تعامل حیات می‌یابد. تعامل اشكال گوناگون، شدت متفاوت و كیفیت متمایز را دارا است. بدون توجه به جوهره، كیفیت و كمیت تعامل یا تعاملات، تنها به صرف قوام گرفتن آن، سیستم به‌وجود می‌آید. پس وقتی صحبت از سیستم بین‌الملل می‌كنیم در واقع نگاه به‌وجود تعاملات داریم. پس این یك اصل كلی است كه به محض شكل گرفتن تعامل، سیستم پا می‌گیرد. پس تا زمانی‌كه تعاملات وجود دارد، سیستم هم در قلمرو بین‌المللی وجود خواهد داشت.

نقد نظریه «توازن قوا» در خلیج فارس

نظام سیاسی – امنیتی مبتنی بر «توازن قوا» در خلیج فارس کارآمدی لازم برای حفظ امنیت و ثبات درمنطقه به خصوص پس از سقوط رژیم بعثی عراق را ندارد . مبنای نظام توازن قوا بر بازی حاصل جمع صفر( بازی برد - باخت) و افزایش «قدرت نسبی» بازیگران رقیب است و لذا از درون آن تنش، بی اعتمادی و جنگ بیرون می آید. با تغییر و تحولات جدید ژئوپلتیک در منطقه برقراری نظام مبتنی بر «توازن امنیت» بین بازیگران اصلی منطقه ای و فرا منطقه ای جایگزین مناسب تری برای حفظ ثبات و امنیت در منطقه خلیج فارس است. مبنای نظام توازن امنیت بر بازی حاصل جمع غیر صفر (بازی برد ـ برد) و افزایش «امنیت نسبی« بازیگران رقیب است. از درون چنین نظامی همکاری، ثبات و رقابت سازنده بیرون می آید.

بررسی حقوق رهبران کشورها

مجموع حقوق یک سال «باراک اوباما» رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا حدود 400 هزار دلار است. یعنی او به طور میانگین هر ماه حدود 33 هزار دلار حقوق دریافت می‌کند. براساس گزارشهای قبلی جورج بوش رییس‌جمهور سابق آمریكا با مبلغی در حدود 167/24 هزار یورو در ماه بیشترین درآمد را در میان روسای كشورهای صنعتی دنیا در اختیار داشت  و بعد از او گوردون براون، نخست‌وزیر سابق بریتانیا با 334/23 هزار یورو در مكان دوم فهرست  جای داشته است.

Resolution 1929

"شوراي امنيت" با يادآوري بيانيه رئيس شوراي امنيت به شماره S/PRST/2006/15 و قطعنامه‌هاي شماره 1696 (2006)، 1737 (2006)، 1747 (2007)، 1803 (2008)، 1835 (2008) و 1887 (2009) و با تاكيد مجدد بر مفاد آنها، با تاكيد مجدد بر تعهد آن به معاهده منع گسترش تسليحات هستهاي، نياز به تمام كشورهاي امضا كننده پيمان انپيتي براي پيروي كامل از تمام تعهدات آن، و با يادآوري حق اعضاي انپيتي، بر اساس ماده I و II پيمان انپيتي، به منظور گسترش تحقيقات، توليد و استفاده از انرژي هسته‌اي براي مقاصد صلح‌آميز بدون تبعيض، با يادآوري قطعنامه شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي (GOV/2006/14) كه اظهار مي‌دارد كه يك راه حل براي موضوع هسته‌اي ايران كمك به تلاشهاي جهاني منع گسترش خواهد بود ...

متن کامل انگلیسی این قطعنامه را از اینجا دریافت کنید .  ( متن کامل قطعنامه به زبان انگلیسی )

تحلیلی از  قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت علیه فعالیت های انرژی هسته ای ایران 

وحید پرست تاش ( کارشناس ارشد روابط بین الملل )

باید گفت که روسیه و چین در این آزمون نزد ملت ایران به نوعی شکست خوردند و نشان دادند که هیچگاه در کنار ملت ایران باقی نخواهند ماند . به خوبی روشن است که روسیه در راه اندازی نیروگاه بوشهر تعلل می کند و این نه به خاطر مشکلات  و مسائل فنی که به جهت کسب منافع بیشتر است . کسب منافع در جهان رئال برای هر دواتی پسندیده است ولی دولت ها در تعامل با یکدیگر باید به نحوی این منافع را اکتساب کنند که به قیمت از دادن پرستیژ و وجهه بین الملل آنها نزد ملل دیگر منجر نشود . روسیه و چین بازندگان این قطعنامه نزد ملت ایران بودند و مردم ایران اسلامی را به یاد روزهای شعار نه شرقی ، نه غربی انداختند که البته سخنان هفته گذشته رئیس جمهور دکتر احمدی نژاد به روسیه نیز در همین راستا بود .اما ملت ایران از دولت بوسنی نیز انتظار چنین رای غیر عادلانه ای را نداشت . مردم ایران در دوران جنگ بوسنی خود را برادر و همراه مردم بوسنی می دانستند و بعد از جنگ نیز از هیچ کمکی به این کشور برای بازسازی ویرانیهای جنگ دریغ نکردند ، درست است که بوسنی کشوری یکپارچه نیست و قرار داد دیتون این کشور را به دو بخش صربی و  بوسنیایی تقسیم کرده و این امر در تصمیم گیرهای سیاست خارجی این کشور نقش دارد ولی ایران نه از مسلمانان و نه از صرب های کوزوو انتظار چنین رای غیر منصفانه ای را نداشتند .  کشورهای نیجر ، اوگاندا و گابن را شاید نتوان به جهت پذیرش فشار کشورهای عضو دائم شورای امنیت زیاد شماتت کرد ولی از ژاپن و اتریش انتظار می رفت اینگونه یکطرفه و غیر عادلانه قضاوت نکنند . بخصوص ژاپن که مدعی کسب کرسی دائم در شورای امنیت است با چنین عملکردهایی نشان می دهد که هنوز در سطح یک قدرت جهانی قابل طرح نیست و تصمیماتش را باید قدرت های دیگر اتخاذ کنند . اما ترکیه و برزیل و بیانیه های سفرای این کشورها در جلسه شورا سه موضوع را نشان داد :

مصیب فتحی

با نزديک شدن موعد برگزاري انتخابات پارلماني و رياست جمهوري در مصر، رويارويي دولت و مخالفان وارد مرحله جديدي شده است. در اين ميان کهولت سن و بيماري "حسني مبارک" رييس جمهوري کنوني اين کشور، حدس و گمان هاي زيادي را در مورد جانشين احتمالي وي مطرح کرده است.مصر اواخر سال جاري ميلادي شاهد برگزاري انتخابات پارلماني خواهد بود و در ادامه در اوايل سال آينده ميلادي (2011) نيز انتخابات رياست جمهوري برگزار خواهد شد و در حال حاضر يکي از مهمترين مسايل در فضاي سياسي مصر، موضوع جانشيني حسني مبارک است.

دكتر جهانگير کرمی

چراغ سبز برای روسیه است 

دکتر ناصر هادیان،

امریکا تحریم‌های اعمال شده علیه سه شرکت روسی متهم به تلاش برای کمک به برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران را لغو کرد.این اقدام امریکا بیشتر از آن که علامت مثبتی به ایران باشد، علامت مثبت به روسیه تلقی می‌شود. در واقع به نظر می‌رسد که واشنگتن به پاس همکاری و هماهنگی روسیه در پذیرش پیش نویس قطع نامه تحریمی علیه ایران این اقدام را انجام داده است.اما علی رغم امید به وجود مذاکراتی پشت پرده میان ایران و امریکا، شرایط پیش آمده وجود این گفت و گوها را بعید ساخته است. واکنش سریع امریکا در قالب تهیه پیش نویس قطع نامه بلافاصله پس از صدور بیانیه تهران سوال برانگیز بود. چنانچه امریکا یک ماه پس از صدور این بیانیه و ارسال نامه ایران به آژانس در مورد مبادله سوخت این واکنش را نشان می‌داد، غیر طبیعی نبود اما بسیار تعجب آور است که امریکا با سرعت به بیانیه تهران پاسخ داد.

تئوری عملیاتی ایالات متحده در جهان تک‌قطبی

دکتر رضا جلالی

به اعتقاد نومحافظه کاران صلح و ثبات در جهان از طریق موازنه قوا حادث نمی گردد. جهان چند قطبی در نظر این گروه جایگاهی ندارد و ارزش های بین المللی نیز نمی توانند مفهومی داشته باشند. از نظر آن ها ایالات متحده سمبل خیر مطلق است و بایستی آن خیر در کل جهان سیطره یابد. بیشترین میزان صلح و ترویج خیر از طریق سیطره و رژیم های ایجاد شده توسط قدرت برتر حاصل می گردد. هر چند که ممکن است این سیطره کوتاه باشد (نظر افول گرایان)، باید بر این اساس اخلاقی باشد که سیطره شکل بگیرد. وظیفه اصلی رهبران، ایجاد شرایط مناسب برای شکل دادن به هژمونی امریکا است. ساختار تهاجمی قدرت در نزد ایالات متحده رژیم های بین المللی با قواعد قدرتمندی را بوجود می آورد که همه از آن تبعیت می کنند. سیطره هزینه تجاوز را آنچنان سهمگین می سازد که کشورهای توسعه طلب (شر) به ناچار سیاست های صلح طلبانه اتخاذ می کنند.

كلیاتی از ماجرای یمن

یمن كشوری است كه در جنوبی ترین ناحیه شبه جزیره عربستان قرار دارد. در دوران باستان به این منطقه عربستان خوشبخت می گفتند. اعراب این منطقه قحطانی و دارای یكی از معدود تمدنهای دوران باستان در عربستان هستند. همه ما نام بلقیس ملكه سبا و همسر سلیمان را در قرآن دیده و شنیده ایم. تمدن بزرگ یمن و سد افسانه ای مأرب شهرتی فراتر از یك نام دارد. این كشور گاهی مستقل و گاهی تحت حاكمیت دولتهای مقتدر در دورانهای مختلف بوده است. اسكندر، حبشی ها (اتیوپی امروزی)، ایرانیان، خلفای اسلامی و بعدها تركان عثمانی و در آخر انگلیسی ها (بعد از جنگ جهانی اول) بر این منطقه حاكم بوده اند. یمن در سال 1934 از انگلستان استقلال یافت ولی پس از صف بندی بلوك شرق و غرب به دو تكه كه هر كدام از اقمار یكی از ابرقدرتها شمرده می شد منقسم شدند، در سال ۱۹۶۲ جمهوری خواهان با كمك نیروهای نظامی مصر در زمان جمال عبدالناصر آخرین حكومت زیدی را سرنگون كردند. جمهوری عربی یمن یا یمن شمالی سابق در ۲۶ سپتامبر ۱۹۶۲ بنا نهاده شد. حدود هشت سال طول كشید تا مخالفان سركوب شوند و نظام جدید مستقر شود. این دو تكه پس از فروپاشی شوروی سابق دوباره به هم پیوند خورده و یمن واحد را زیر قدرت یك حاكم دیكتاتور و در ظاهر چپگرا ولی وابسته به غرب به نام ”علی عبدالله صالح“ قرار داد . تا پیش از تاسیس جمهوری یمن این كشور را حاكمین و امامان شیعه زیدی تحت سرپرستی داشتند.

(نوشته: جان فاكس و فرانسيس گادمن مترجم: حميد زنگنه (دكتراي روابط بين‌الملل از دانشگاه تهران)

 قدرت چين به حدي است كه موجب اختلاف دولت‌هاي اروپايي در مورد چگونگي روابط با اين كشور شده است. چين در حال حاضر در هر موضوع سياست جهاني كه براي اروپاييان اهميت داشته باشد، يك عامل مهم است. اما در اكثر مواقع، تلاش‌ها براي شكل‌دادن به رفتار چين بر اساس اولويت‌هاي اروپايي با شكست مواجه شده است. از ديد اروپاييان، قدرت‌يابي چين تهديدي عمده در تغيير هنجاري به سوي حقوق بشر، دموكراسي و مداخله بين‌المللي است. اين اختلاف‌نظرها در موضوعاتي چون چگونگي مواجهه با برنامه‌ هسته‌اي ايران، تجارت با كشورهاي آفريقايي، مسايل سياسي آفريقا از جمله قضيه دارفور و حكومت موگابه در زيمبابوه آشكارا ديده مي‌شود.

موضوع جهاني شدن، توسعه و حقوق بشر در گفتار دبيرکل سازمان ملل، آقاي کوفي عنان به خوبي بيان شده است. از نظر وي، «ترکيب توسعه نيافتگي، جهاني شدن و تحولات سريع آن چالش هاي ويژه تري را بر حقوق بشر بين المللي وارد ساخته است. اما دنبال کردن مباحث توسعه، مشارکت در جهاني شدن و مديريت تغييرات همگي بايد انگيزه هايي در خدمت حقوق بشر باشند.» در اين نوشتار، ابتدا به چالش هاي حقوق بشري برخاسته از فضاي جهاني شدن پرداخته مي شود؛ سپس حق توسعه و اثرات ممکن آن در زمينه کمک و بدهي به کشورهاي فقير مورد بررسي قرار مي گيرند؛ پس از آن اثرات حقوق بشري نقش مهم بانک جهاني و صندوق بين المللي پول بررسي مي شوند. اين نوشتار با بحث در مورد شرکت چندمليتي که در کشورهاي رو به توسعه و با استانداردهاي حداقل کاري به توليد مي پردازند به پايان رسانيده مي شود.

 دولت آمريكا به لهستان و جمهوري چك پيشنهاد داده است تا سامانه دفاع ضدموشكي شامل 10 موشك رهگير در خاك لهستان و يك سامانه راداري در خاك جمهوري چك مستقر كند. آمريكا قصد دارد اين سامانه را تا قبل از سال 2010 مستقر كند. دولت آمريكا استقرار اين سامانه دفاع موشكي را امكاني براي مقابله با موشك هاي دوربرد ايران و كره شمالي مي داند.  لهستان استقرار اين سامانه را فرصتي براي نزديكي بيشتر مناسبات خود با آمريكا مي داند، اما در عين حال درصدد گرفتن تضمين هايي در رابطه با كمك آمريكا به تقويت سامانه هاي پدافند هوايي لهستان،‌ افزايش همكاري و تبادل اطلاعات امنيتي بين دو كشور و تلاش بيشتر واشنگتن براي تسكين نگراني هاي روسيه است. برادران كاچينسكي اعلام كرده اند آن ها به سپر دفاع ضد موشكي به دليل آن كه موجب امنيت بيشتر لهستان مي شود علاقمند هستند. جمهوري چك نيز همچون لهستان مي خواهد با پذيرش درخواست آمريكا، وفاداري خود را به اثبات برساند. از ديدگاه دولت جمهوري چك، احداث اين پايگاه در درجه اول پرستيژي براي چك است و مسايل امنيتي و اقتصادي آن در مراحل بعدي اهميت قرار دارند.

خليج فارس؛ ايران و آمريکا ؛ تهديدها و فرصتهاي فراروي جمهوري اسلامي

مهدی ذوالفقاری

 موقعيت حساس و استراتژيك ايران در منطقه خاورميانه و وجود بحران‌ها و عدم ثبات سياسي در كشورهاي مجاور و وجود چالش‌هاي سياسي با همسايگان استراتژيك باعث به وجود آمدن تهديدهايي براي امنيت جمهوري اسلامي ايران مي‌شود. از بزرگ‌ترين تهديدات فرامنطقه‌اي كه حوزه نفوذ آن به اين منطقه حساس و استراتژيك وارد شده است، ايالات متحده آمريكا است. آمريكا با تداوم حضور خود در منطقه و ايجاد روابط با دول همسايه ايران در شمال،‌ جنوب، شرق و غرب در صدد ايجاد فضايي رعب انگيز و تنش‌زا در ارتباط ايران با كشورهاست. مخالفت ايران با طرح خاورميانه بزرگ آمريكا در منطقه، به رسميت نشناختن اسرائيل و احساس خطر آن دولت از ناحيه ايران، تأكيد بر استقلال و پي‌گيري عزت مدارانه پرونده‌ هسته‌اي منجر به احساس خطر از اين ناحيه براي آمريكا و متحدانش شده است. به همين دليل و بنابر اهميت استراتژيك ايران و سياستي كه در قبال اين دولت‌ها سر لوحه سياست خارجي خود قلمداد كرده است، باعث مقابله شديد آمريكا با اين كشور در فضاي بين‌المللي شده است .استراتژي آمريكا در منطقه خاورميانه در قبال ايران مبتني بر محدود ساختن و منزوي كردن و به طور كلي حذف ايران از معادلات منطقه است و براي رسيدن به اين مهم و نيز تسلط بر منابع اقتصادي و موقعيت استراتژيكي منطقه از تمامي ابزار ديپلماسي و حتي نظامي در مقياس گسترده استفاده مي‌كند.

 
روش شناسی انقلاب رنگی  

اهداف اسرائیل و دیپلماسی تهاجمی

از زمان روی کار آمدن دولت ائتلافی جدید اسرائیل، تقابل با تهران و برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی ایران بیش از گذشته مورد علاقه رهبران اسرائیل جهت گفت‌وگو با رهبران خارجی،خصوصا قدرتهای بزرگ و تاثیر گذار، قرار داشته و عملاً در رأس امور مربوط به سیاست خارجی و مذاکرات سیاسی آنها گنجانده شده است.اتخاذ "دیپلماسی تهاجمی" فعال و بی سابقه از سوی تل آویو تا آنجایی پیش رفت که شیمون پرز رئیس جمهورسالخورده اسرائیل هم وارد گود "جنگ دیپلماتیک" علیه ایران شد.

مروري بر روابط ايران و امريكا پيش از انقلاب اسلامي

تاريخ تحولات سياسي ـ اجتماعي ايران بيانگر اين مطلب است كه سلطه خارجي به عنوان يكي از عوامل بازدارنده توسعه سياسي كشور محسوب مي‌گردد. اين امر طي دو قرن اخير شتاب و گسترش بيشتري يافته است. مداخلات روسيه، انگلستان، فرانسه، ايالات متحده امريكا و اتحاد جماهير شوروي، به عنوان عرصه‌هاي سياه اما واقعي تاريخ ايران مي‌باشد. اين مداخلات، ذهنيت بدبينانه‌اي را در افكار عمومي و فرهنگ سياسي ايران بر جاي گذاشته است. در اين بين انقلاب اسلامي ايران نه تنها دست ابرقدرت‌ها را از ايران كوتاه نمود بلكه تأثير بسزايي نيز در ميان اقوام و ملل ديگر در رابطه با سلطه‌ستيزي بر جاي گذاشت.

لیست مقالات برگزیده مجله دانشكده حقوق و علوم سياسي

در این لیست مقالات برگزیده ای از مجله دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران آورده شده برای مشاهده هر یک با فرمت PDF روی عنوان کلیک راست کرده و سپس گزینه Save Target As را انتخاب کنید .

بررسی زمینه‌های محیطی و پیامدهای ساختاری هژمونیک‌گرایی آمریکا

دکتر ابراهیم متقی

تحول در روندهای سیاست خارجی هر کشوری تحت تاثیر محیط بین‌المللی قرار دارد. این امر در مورد آمریکا از جلوه‌های متفاوتی برخوردار است. جنگ آمریکا و اسپانیا (سال ۱۸۹۸) در حالی شکل گرفت که بین نخبگان اقتصادی و نظامی آن کشور توافق گردید که ضرورت‌های امنیت ملی آمریکا نیازمند عبور از انزواگرایی سال‌های ۱۸۲۳ تا ۱۸۹۸ می‌باشد. در سال‌های آغازین دهه ۴۰ نیز آمریکایی‌ها به «سیاست بی‌طرفی» خود در امور اروپا پایان دادند. این امر زمینه ورود آمریکا به جنگ دوم جهانی را فراهم آورد. فرآیند یاد شده نیز تحت تاثیر مولفه‌های درون ساختاری و ضرورت‌های اقتصادی آمریکا قرار گرفت. در راستای چنین ضرورت‌هایی، جنگ دوم خلیج‌فارس در ژانویه ۱۹۹۱ آغاز شد. آمریکایی‌ها در پایان جنگ در صدد ایفای نقش بین‌المللی جدیدی قرار گرفتند که به «نظم نوین جهانی» (New World Order) معروف گردیده است. رویکردهای تئوریک آن در مارس ۱۹۹۱ توسط جورج بوش اول رئیس‌جمهور وقت آمریکا اعلام شد. اهداف استراتژیک آمریکا در آن مقطع زمانی ایجاب می‌کرد روند مداخله‌گرایی آمریکا در قالب «نظم نوین جهانی» مورد پیگیری قرار گیرد. مشابه چنین تحولاتی در سال‌های پایانی دهه ۹۰ نیز روی داد. در این مقطع زمانی شاهد ظهور و گسترش رویکردهای مبتنی بر «بین‌المللی‌گرایی محافظه‌کار» (Conservative Internationalism) می‌باشیم. چنین فرآیندی، به‌‌گونه‌ای تدریجی، رهیافت فکری و رویکرد عملی نخبگان سیاسی، اقتصادی و نظامی آمریکا گردید. این امر زمینه تغییر در جهت‌گیری سیاست خارجی آمریکا را فراهم کرد. جنگ سرد جدید جهانی را می‌توان به عنوان ضرورت انسجام‌گرایی ساختاری و تحرک فزاینده آمریکا در عرصه داخلی و بین‌المللی دانست.

يكجانبه­گرايي امريكا و تأثير آن بر نقش منطقه­اي جمهوري اسلامي ايران

دكتر محمدرضا تخشيد
اردشير نوريان

روابط ايران و امريكا پس از گذشت حدود سي سال از وقوع انقلاب اسلامي ايران، همواره در حالت چالشي و مخاصمه جويانه قرار داشته است. اين روابط پس از خاتمة دوران جنگ سرد و مخصوصاً طي يك دهة گذشته، وارد مرحلة تازه‌اي شده است كه مقارن با دوران يكجانبه گرايي امريكا شده است.
با توجه به حذف رقيب اصلي از صحنه رقابت و برتري امريكا در صحنة جهاني، اين احتمال، دور از ذهن نبود كه اقدامات امريكا در منطقة حساسي مانند خاورميانه، علاوه بر تثبيت هژموني آن كشور بر منطقه، تمامي قدرت‌هاي منطقه‌اي از جمله ايران را در حاشيه قرار دهد، اما روند تحولات نشان مي‌دهد كه اين رويكرد به خاورميانه، نه تنها موجب كاهش و انزواي نقش ايران نشده است، بلكه يكي از پي‌آمدهاي آن، توسعة نفوذ و افزايش شعاع تأثير ايران بر منطقه بوده است. اين مقاله در حقيقت به دنبال بررسي و تجزيه و تحليل اين حقيقت است كه چگونه، يكجانبه‌گرايي و فشارهاي همه جانبه به كشورهاي منطقه، چنين پي‌آمدهايي به دنبال داشته است.

 واژه­هاي كليدي: يكجانبه‌گرايي، قدرت منطقه‌اي، گروه‌هاي اسلامي، تروريسم، جنگ سرد

مجموعه مقالات تخصصي

يكي از موضوعات مهم كه مورد توجه و علاقه داجويان رشته روابط بين الملل است ،‌در اختيار داشتن گستره و بانكي از مقالات مرتبط در اين حوزه است . پايگاه تخصصي اينپا از بد تاسيس به اين مهم اهتمام نموده و تا كنون مقالات تخصصي بسياري را در حوزه هاي سياسي ،‌ روابط خارجي ،‌سياست خارجي ،‌سياست بين الملل ،‌ انديشه سياسي ،‌ تئوري هاي روابط بين الملل و ... گرد آوري نموده است . در اين راستا در ادامه اين ياداشت مي توانيد به ۷۵ مقاله با موضوعات متعددي دسترسي داشته باشيد همچون  :

مرور تاریخی واکنش دولتهای مهم آسیایی در جنگ علیه تروریسم  ، مرور تاریخی شریک ائتلاف: چین ، آیا اکنون زمان گفتگوی ایران و آمریکاست ، مبارزه با تروریسم: تلاشی بیهوده ‌، استراتژی نفتی آمریکا در خلیج فارس ،‌ بررسی قانون اساسی جدید افغانستان ‌، حضور مردم در انتخابات ،‌ مجلس اعلی و شیعیان عراق پس از ترور آیت الله حکیم ،‌جنگ بوش علیه تروریسم ،‌رسالت جهانی دولت جرج بوش؛ رویکردی انتقادی  ،  تهديدات امنيتي ايران و اصول عملي سياست آمريكا  ،‌ جرج بوش؛ رسالت جهاني و نظامي‏گري  ،‌ ايران؛ بازيگر يا ياغي ،‌ موقعيت منطقه‏اي بين‏المللي ج.ا.ايران پس ازجنگ عراق ،‌ سياست خارجي آمريكا از بغداد تا تهران ،‌ روزشمار 1381  ،‌ فرهنگ سياسي در جهان سوم  ،‌ رژيم‏هاي تحريمي سازمان ملل و منازعات خشونتبار  ،‌ اسلام و غرب نقد نظريه برخورد تمدنها ،  از پيروزي تاموفقيت؛ سياست پس از جنگ در عراق  ، واكنش‏هاي قانوني به تروريسم  ،‌ فلسطين و طرح نقشه راه  ،‌ اپوزیسیون توده وار؛  رویکری بر بحران خرداد 1382 ،‌ نقد استراتژي دولت بوش در حمله به افغانستان

براي استفاده از لينك هر مقاله به ادامه مطلب مراجعه كنيد

تئوری پنجره اورتون و افکار سازی آمریکا علیه ایران

سید جواد میر خلیلی   

چگونه افکار عمومی در آمریکا شکل داده می شود؟  جوزف اورتون (Joseph Overton) یکی از متفکران برجسته آمریکائی است که در فاصله سالهای ١٩٩٢ و ٢٠٠٣ تاثیر عمیقی بر عملکرد فکرانباره های (Think Tanks) آمریکائی و نحوه شکل دادن افکار عمومی در آمریکا داشته است. او که در مرکز سیاستگزاری مک کیناک (Mackinac Center for Public Policy) در سمت معاون ارشد به کار تحقیق اشتغال داشت در ماه جون سال ٢٠٠٣ در سن ۴٣ سالگی در یک حادثه سقوط هواپیما جان سپرد. یافته بزرگ اورتون نظریه "پنجره اورتون" (Overton Window of Political Possibilities) بود که نام وی را بر سر زبانها انداخت.

 به مناسبت سومین اجلاس اتحادیه رادیو و تلوزیونهای کشورهای اسلامی در تهران ( مهرماه ۸۸ )

 البرز للـه گانی، کارشناس روابط بین الملل

 اندیشکده روابط بین الملل _ فرضیه به آزمون گذاشته شده در این نوشته مختصر، عبارت از این است که "ایالات متحده آمریکا و دول غربی از طریق دستکاری عوامل و زمینه های همگرایی امت اسلامی، آنها را به عواملی برای تفرقه و جدایی مبدل ساخته است ."

اصطلاح همگرایی از مفاهیم و واژه های خاص علوم سیاسی و روابط بین الملل می باشد که به طور معمول در مقابل اصطلاح واگرایی به کار برده میشود. منظور از همگرا شدن کشورها یا جوامع مختلف، نزدیک شدن آنها به یکدیگر به منظور اتخاذ مواضع مشترک در زمینه های گوناگون سیاسی، اقتصادی، نظامی و مانند آن است. از آنجایی که تاریخ حیات سیاسی جوامع بشری همواره شاهد همگرایی ها و واگرایی های متعددی بوده است، در نتیجه این مساله مورد توجه دانشمندان و نظریه پردازان علم سیاست قرار گرفته است.

نطق‌هاى فراموش نشدنى

تاریخ با نطق‌های فراموش نشدنی رهبران کشور‌هاى مختلف دنیا غنی شده است بطوری که ملت‌ها تشکیل جلسه می‌دهند که در مورد مسائل بحرانی روزبحث کنند ازپرهیجان‌ترين به تحریک آمیز همراه با واقعیت‌هاى  عجیب وغریب ، در اینجا برخى از سخنرانى‌هاى فراموش نشدنی را برايتان ياد‌آورى مى‌کنيم.

مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل

مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل این روزها لحظات تلخی را می‌گذراند. اگر چه در گذشته 40 ساله این مذاکرات هیچگاه گفت و گوهای دو طرف به هیچ نتیجه‌ای نرسید اما لا اقل فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها مدت به مدت پشت میز مذاکرات می‌نشستند و ظاهر قضیه را حفظ می‌کردند و چشم امید به چشمان هم داشتند تا شاید بارقه امیدی در چشمانشان پدید آید و راهی برای برون رفت پیدا شود. اما این بار با روی کار آمدن دولت تندروی نتانیاهو این اتفاق هم نیفتاده است. اسرائیل به ساخت شهرک‌سازی‌ها ادامه می‌دهد، معاهدات بین‌المللی را به راحتی زیر پا می‌گذارد و برای مذاکره با فلسطینیان از اصولشان می‌گذرد و برایشان شرط و شروط تعیین می‌کند.

تاريخچه حضور آمريكا در لبنان

 در اواسط 1958، جمهوری متحده عربی که از اتحاد 3 کشور مصر، سوریه و یمن تشکیل شده بود با دخالت در امور لبنان سعی در به راه انداختن جنگ داخلی و نهایتا سرنگونی دولت «کامیل شمعون» داشت. این در حالی صورت می گرفت که جمهوری اتحاد شوروی نیز در جهت جلوگیری از نفوذ آمریکا در منطقه و از طرفی گسترش دامنه دخالتهای خود در دوران جنگ سرد از اقدامات جمهوری متحده عربی حمایت می کرد. در اولین روزهای بروز جنگ داخلی، دولت لبنان در تاریخ 22 می 1958 به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرده و خواستار برخورد بین المللی با اقدامات جمهوری متحده عربی شد.

بررسي تاريخچه حضور ايالات متحده در آمريكاي مركزي

ارتش هندوراس که در تاریخ 28 ژوئن 2009 (7 تیرماه 1388) حکومت رئیس‌جمهور "مانوئل سلایا " را سرنگون کرد، بلافاصله در نگاه‌ها را به سوی واشنگتن متوجه کرد. اما آمریکا دخالت در این کودتا را انکار کرد.
برای روشن شدن واقعیت، لازم است تاریخ روابط این دو کشور را مرور کنیم. بدین منظور سعی خواهیم کرد، با بررسی کتاب "حیات خلوت آمریکا " (America's Backyard)، نوشته "گریس لیوینگستون " (Zed Book، لندن و نیویورک، سال 2009)، روابط دو کشور را مورد مطالعه قرار دهیم و با جستجو برای یافتن علت کودتا، ادعای آمریکا را در بوته تاریخ روابط همه جانبه دو کشور مورد ارزیابی قرار دهیم.

سلاح هسته اي و تئوري بازدارندگي اختراع بمب اتم:

در طول جنگ جهانى دوم شاهد نوآورى تسليحاتى از جانب دولتهاى درگير در جنگ مى‏باشيم، سه دولت عمده‏اى كه داراى مراكز تحقيقات استراتژيك و لابراتورهاى معظم تحقيقاتى بودند، عبارتند بودند از ژاپن، آلمان، آمريكا. ژاپن به دنبال توسعه سلاح‏هاى شيميايى بود كه در اين زمينه موفقيت چنداني به دست نمى‏آورد. آلمان‏ها داراى مركز تحقيقاتى «پينامون» بودند كه موفق به اختراع سلاحى نو در تابستان 1940 مى‏شوند، اين سلاح موشك بود كه در طول جنگ آلمان‏ها عليه انگلستان از خاك فرانسه ي اشغال شده به كار مى‏بردند. اولين موشكها در تابستان 1940 بود كه با پشت سر گذاشتن كانال مانش به خاك انگلستان اصابت مى‏كرد. تا مدت‏ها انلگيسيها اختراع چنين سلاحى را باور نمى‏كردند. مخترع موشك «فون براون» آلمانى بود و اولين موشك‏ها VI و VII نام داشتند.

به سمت سياست خارجي جديد

نويسنده : دكتر جيمز بيلمنبع : ديلي پرس ـ مورخ 11 اوت 2002
دفتر حفاظت منافع ج .ا.ايران ـ واشنگتن
حادثه 11 سپتامبر تا اعماق وجود آمريكا را تكان داد. واشنگتن با هر آنچه به لحاظ سياسي ، اقتصادي و نظامي در توان داشت واكنش نمود. اكثر كشورهاي جهان دور محور آمريكا و با حمايت از او برخاستند. هسته بين المللي عليه تروريسم تشكيل شد.
امروز 11 ماه پس از اين حمله دردناك اكثر حمايت هاي جهاني نسبت به آمريكا از دست رفته ، بودجه دفاعي بسيارسنگين ، كيفيت زندگي آمريكا را تحت تأثير قرار داده است . سربازان آمريكايي در دشت ها و غارهاي افغانستان و پاكستان زخمي و كشته مي شوند و رهبران آمريكا به خاطر مشغوليت ذهني نسبت به مسأله امنيت به طرز فزاينده اي شروع به تحليل بردن آزادي هاي ارزشمند آمريكا نموده و سركردگان ترور نظير اسامه بن لادن همچنان به كار خود ادامه مي دهند. حادثه 11سپتامبر ضعف هاي موجود در سياست خارجي رو به ضعف آمريكا را برملا ساخته است .

اهداف عام و خاص در سياست خارجي

  سيد محمد كاظم سجادپور

درك روند همه جانبه اقداماتي كه در حوزه سياست خارجي صورت مي‌پذيرد در گرو دقت در شناخت رابطه اهداف و ابزار در سياست خارجي و اين نيز به نوبه خود در پرتو مداقه در دسته بندي از اهداف در مرحله اول است. اهداف سياست خارجي چگونه قابل دسته بندي مي‌باشند؟ و چه مطالبي درباره اين اهداف قابل ذكر است؟

در پاسخ سه نكته قابل ذكر وجود دارد اول آنكه اهداف سياست خارجي را در يك دسته بندي كلان مي‌توان به اهداف عام و اهداف خاص تقسيم بندي كرد. منظور از اهداف عام سياست خارجي اهدافي هستند كه در همه كشورها و فارغ از نوع نظام‌هاي سياسي و خارج از چارچوب‌هاي زماني، در كانون عمليات سياست خارجي بوده و هيچ كشوري نمي‌تواند آن اهداف را دنبال نكند. مهم‌ترين هدف عام، تأمين امنيت ملي است.

1947 - 1948 سازمان ملل، فلسطين را به دو قسمت، يكى يهودى نشين و ديگرى اعراب فلسطينى تقسيم نمود. اعراب فلسطينى مورد تجاوز قرار گرفتند و300000 فلسطينى از مناطق تحت‏سلطه يهوديان بيرون رفتند و يا به زور بيرون رانده شدند. نيروهاى يهود پيروز شدند و استقلال اسرائيل را اعلام كردند.

1953- سازمان سيا به نيروهاى نظامى ايران كمك كرد تا با انجام يك كودتا، نخست وزير مردمى ايران، محمد مصدق را از قدرت بركنار كنند، چرا كه آمريكا او را يك خطر كمونيستى مى دانست. آمريكا محمد رضا پهلوى را در خارج از كشور به عنوان حاكم ايران منصوب نمود.

1956- اسرائيل براى كسب حاكميت‏بر كانال سوئز به مصر حمله كرد. انگلستان و فرانسه قطعنامه سازمان ملل براى توقف عمليات نظامى را وتو كردند. اين قطعنامه، از طرف آمريكا حمايت مى‏شد. نيروهاى انگليسى به مصر حمله كردند.

هر برهه اي از تاريخ نظام بين المللي شاهد روندهايي است، كه بر رفتارواحدهاي سياسي، نقشي تأثيرگذار و يا حتي تعيين كننده داشته اند. اين مقوله ها بيشتر شامل آن دسته از مواردي است كه در محيط بين المللي به صورت جاري درآمده و به واسطه غلبه داشتن بر رفتار دولتها اثرگذارهستند. به طور مثال در طي قرن شانزدهم تا اوايل قرن بيستم، استعمارو گسترش قلمرو، يكي از روندهاي نظام بين الملل بوده است؛ اما محيطبين المللي بعد از جنگ دوم جهاني (دوره نظام دو قطبي) شاهد استقلال ملل مستعمره و افزايش تعداد اعضاي نظام بين المللي بود و بر اين اساس دولت ها نمي توانستند، گسترش قلمرو ارضي را سرلوحه سياست خارجي خود قرار دهند. منظور از روندها: پروسه ها و فرايندهايي است كه در نظام، به صورت عمومي درآمده و رفتار بازيگران را تحت الشعاع قرارمي دهد، به طوري كه حتي به صورت الزامات نظام نمايان مي شوند. در هزاره جديد نيز محيط بين المللي شاهد روندهاي نويني است كه خود را به واحدهاي سياسي تحميل كرده و بر كيفيت داده ها و خروجي سياست خارجي اعضاء مؤثر است. برخي از ملزومات كنوني نظام بين الملل در گذشته شكل گرفته و تا حال حاضر ادامه يافته است، برخي ديگر نيز بعد از اشغال افغانستان و عراق ايجاد شده و از اين نظر جديدهستند، كه در اين فرصت به مهمترين روندها خواهيم پرداخت.

چالش‌های مبنایی سیاست خارجی جدید آمریکا درخصوص ایران

دکتر حمید ابوطالبی

اگرچه رئیس جمهور جدید آمریکا می‌خواهد پدیده‌ای در تاریخ آن کشور باشد و اگرچه می‌کوشد تا در تعامل "کارگزار- ساختار" در نظام ریاستی کشورش، کارگزاری تغییر درانداز بوده و نظم بیش از نیم قرنه‌ی آن را درهم بریزد، چراکه تغییر اگر ساختاری نباشد تغییر نیست؛ لیکن سخن برسر این است که آیا ترجمان این خواست می‌تواند بدون یافتن راهی برای مواجهه با چالش‌های مبنایی آن، به تغییر بینجامد یا خیر؟

جمهوري اسلامي در شرايط جديد نظام بين الملل

از عمر جمهوري اسلامي ايران حدود يك ربع قرن مي گذرد. سياست خـارجي كشور در اين مدت متأثر از تحولات شگرف و عميق بين المللي و منطقه اي بوده است. پيروزي انقلاب اسلامي به رهبري امام خميني تعريف كاملاً جديدي از يك نظام سياسي را در جهان دو قطبي دوران جنگ ارايه داد. رشد و بيداري اسلامي در جهان و گسترش آن، بويژه در جهان اسلام، فروپاشي ديوار برلين و تجزيه شوروي سابق و از ميان رفتن بسياري از كشورهاي كمونيستي و پايان جنگ سرد، با تعريف سنتي آن، آغاز طولاني ترين و شديدترين جنگ پس از جنگ جهاني دوم توسط رژيم صدام عليه كشورمان، اشغال اين كشور و سقوط ديكتاتوري، رشد و گسترش پديده جهان گرايي و انقلاب تكنولوژيك در عرصه اطلاعات و رواج شبكه هاي ماهواره اي و نظاير آن، ظهور طالبان، وقايع 11 سپتامبر و عواقب آن افزايش تلاش آمريكا براي سلطه سياسي بر جهان و تلاش براي تشكيل يك نظام تك قطبي از شاخصه هاي بارز اين سالها بود.

 اروآسيا و سياست بين‌المللي: بازشناسي ايده و عمل روسيه

جوزف بايدن، معاون رئيس‌جمهوري آمريكا در كنفرانس امنيتي مونيخ در 7 فوريه 2009 (19 بهمن 1387) كه عمده‌ترين سخنراني سياست خارجي دولت اوباما محسوب مي‌شود، اظهار داشت: <ايالات متحده، آبخازيا و اوستياي جنوبي را به عنوان دولت‌هاي مستقل مورد شناسايي قرار نخواهد داد. ما اين كه هر كشوري يك حوزه نفوذ داشته باشد را قبول نداريم. > اين سخنان حاكي از تنش و چالش در روابط آمريكا و روسيه در حوزه پهناور اروآسيا است، تنشي كه با فعاليت‌هاي نظامي روسيه در تابستان 2008 ميلادي (مرداد 1387) به اوج رسيد و پي‌آمدها و پس لرزه‌هاي آن هنوز حس مي‌شود. تصميم قرقيزستان به پايان دادن استفاده آمريكايي‌ها از پايگاه نظامي اين كشور كه روس‌ها نيز در مسير اين تصميم‌گيري نقش داشتند، گواه ديگري در تنش روسيه و آمريكاست. حركت روسيه در اين منطقه با تركيبي و ملاتي از حالت‌هاي ضدغربي و ضد آمريكايي آميخته است. ايده و عمل روسيه را چگونه مي‌توان تحليل كرد؟

روابط‌ بين‌الملل‌ در عصر قدرت‌ ارتباطات‌ و اطلاعات‌

 رضا داوري اردكاني 

با فرا رسيدن‌ عصر اطلاعات‌، روابط‌ بين‌الملل‌ به‌ صورت‌ يك‌ علم‌ كم‌ و بيش‌ مستقل‌ درآمد. پيش‌ از آن‌ در كتاب‌ها و مباحث‌ سياست‌ و فلسه‌ سياسي‌ يك‌ فصل‌ ـ و البته‌ يك‌ فصل‌ مهم‌ ـ به‌ روابط‌ بين‌الملل‌ اختصاص‌ داشت‌. اما اكنون‌ اگر نگوييم‌ علم‌ روابط‌ بين‌الملل‌ جاي‌ علم‌ سياست‌ را گرفته‌ است‌، بايد بپذيريم‌ كه‌ روابط‌ بين‌الملل‌ ديگر فصلي‌ از كتاب‌ علم‌ سياست‌ نيست‌، بلكه‌ سياست‌ كشورها هم‌ بايد در پرتو آن‌ ديده‌ شود و مورد بحث‌ و تحقيق‌ قرار گيرد.

بنا بر تلقي‌ متداول‌، روابط‌ بين‌الملل‌ تابع‌ سياست‌ كشورها و تصميم‌ سياستمداران‌ است‌. اين‌ تلقي‌ در مورد روابط‌ ميان‌ اقوام‌ در ادوار گذشته‌ تاريخ‌ درست‌ به‌ نظر مي‌آيد. يا درست‌ بگوييم‌، در گذشته‌ چيزي‌ به‌ نام‌ «روابط‌ بين‌ الملل‌» كه‌ قدرت‌ كشورها را محدود كند وجود نداشته‌ بلكه‌ روابط‌ ميان‌ اقوام‌ و حكومت‌ها و قدرت‌ها به‌ تبع‌ تحول‌ در درون‌ اين‌ قدرتها تغيير مي‌كرده‌ است‌. اما از قرن‌ هجدهم‌، ظهور و تحقق‌ يك‌ نظام‌ بين‌المللي‌ مستقل‌ از قدرت‌ دولتها آغاز شد. كانت‌ كه‌ موسس‌ و مربي‌ عالم‌ متجدد است‌ در كتاب‌ «صلح‌ دائم‌» طرح‌ يك‌ نظام‌ جهاني‌ در انداخت‌ و چنان‌ كه‌ تفكر او اقتضا مي‌كرد تحقق‌ اين‌ نظام‌ را منوط‌ و موقوف‌ به‌ تحول‌ كلي‌ حكومتها و برقراري‌ حكومتهاي‌ جمهوري‌ در سراسر عالم‌ كرد. شايد بتوان‌ گفت‌ كه‌ انقلاب‌ فرانسه‌ آغاز عملي‌ شدن‌ طرح‌ كانت‌ بود. با انقلاب‌ فرانسه‌ آثار سياسي‌ تحول‌ دويست‌ ساله‌ تاريخ‌ غرب‌ آشكار و مشخص‌ شد و فصل‌ تازه‌اي‌ در تاريخ‌ سياست‌ گشايش‌ يافت‌. هنوز چند سالي‌ از مرگ‌ كانت‌ نگذشته‌ بود كه‌ بناپارت‌ انديشه‌ صلح‌ جهاني‌ فيلسوف‌ آلماني‌ را با جنگ‌ به‌ همة‌ اروپا و از جمله‌ به‌ آلمان‌ برد و با تمام‌ اين‌ رسالت‌ بود كه‌ در اروپا يك‌ دورة‌ صد سالة‌ آرامش‌ نسبي‌ آغاز شد. در حقيقت‌، صد سال‌ وقت‌ لازم‌ بود تا نظام‌ جديد جهاني‌ پديد آيد و مستقر شود.

تاریخ بین الملل از 1989

           مایکل کاکس

 مقدمه: رژیمهای سیاسی هر چه بیشتر تمامیت خواه و ایدئولوژی زده  شکننده تر و آسیب پذیرترند. پس از ناموفق بودن طرح های گورباچف در شوروی که بازسازی اقتصادی موسوم به (پروسترویکا) و تحولات سیاسی (گلاسنوست) را در بر می گرفت و همچنین پس از ارائه طرح (خانه مشترک اروپایی) یا اروپای از اورال تا آتلانتیک، وحدت دو آلمان، منحل شدن پیمان ورشو و از بین رفتن سلطه 45 ساله شوروی در کشورهای اروپای خاوری ما شاهد وداع شوروی با ایدئولوژی مارکسیسم و پذیرش رژیمی دموکراتیک و لیبرال هستیم. به طبع این فرایند شاهد تضعیف قدرت شوروی در قالب فدراسیون روسیه و تنزل از مرتبه ابرقدرتی به قدرتی منطقه ای هستیم. با از بین رفتن یکی از دو قطب قدرت، نظام بین الملل که بر پایه دو قطبی استوار بود فرو پاشید و جهان در انتظار یک نظام جدید، به سرعت شاهد درگیری های کوچک و بزرگ از افغانستان تا کره و از جمهوری آذربایجان تا سودان و از پاناما تا نیکاراگوئه شد. نسبت به این سئوال که چرا جنگ سرد پایان یافت هیچ دیدگاه مشترکی وجود ندارد.

مطالعه تطبیقی شناسایی

استقلال کوزوو و اوستیای جنوبی

سید یاسر ضیایی

با شناسایی استقلال منطقه اوستیای جنوبی توسط دولت و پارلمان روسیه، این سؤال مطرح شد که آیا این اقدام روسیه تنها پاسخی به شناسایی کوزوو توسط کشورهای غربی بود یا اینکه اوستیای جنوبی واقعاً شرایط تشکیل «کشور» را حیازت کرده است؟ در هر حال، شناسایی این مناطق چه آثاری دارد؟ پاسخ دقیق حقوقی به این سؤال مستلزم بررسی وضعیت سرزمینی این دو منطقه ازمنظر حقوق بین الملل است. در این رابطه موضوعات حق جدایی، حق تعیین سرنوشت، شرایط تشکیل کشور (Statehood) و شناسایی در حقوق بین الملل باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.

مفهوم سیاست خارجی

جوامع از زمان های کهن با یکدیگر روابط سیاسی داشته اند و در چارچوب یک سلسله اصول مشخص و از پیش تعیین شده، برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی با کشورهای دور و نزدیک رابطه برقرار می کردند؛ توسل به «جنگ » به عنوان ابزاری کلاسیک و شناخته شده مورد توجه کشورها بوده و «دیپلماسی» نیز در تحصیل اهداف و رفع اختلافات نقش چشمگیری داشته است.امروزه جوامع به وسیله مرزهای جغرافیایی از یکدیگر جدا می شوند،امّا در عین حال با جامعه ی بزرگتری به نام «جامعه بین الملل»مرتبط هستند. این جامعه بزرگتر،شبیه خانه ای است که حدود 180 اتاق 2دارد و هر یک از آن ها، تحت نام «کشور» روابط بین المللی را شکل می دهند و در ادبیات علوم سیاسی به «واحدهای سیاسی» معروف هستند. 3هر یک از این واحدها تنظیم روابط سیاسی خود را در مقوله ای به نام «سیاست خارجی» سازماندهی کرده و این امر را به تشکیلاتی به نام وزارت امور خارجه سپرده اند.

تصفيه امورجهاني درمعاهده صلح ورساي

جنگ اول جهانی که بشرآن زمان چنین جنگی به خود ندیده بود آخرین ضربه ممکن بود که برپیکره مؤسسات کهن سال چنین حکومت پادشاهی فئودالی و اشرافی وارد آمد.منفرد و همه جا سلاطین از اریکه ی سلطنت کنار رفتند و با رفتن آنها بساط ملازمان درباری و کلیه برتریهای اجتماعی و مزایای خاص که تعلق به طبقات قدیمی ملاکین و اشراف داشتن برچیده شد.این جنگ در حوزه ی سیاسی علاوه برضعف سیاسی اروپا و مشکلات سیاسی و اجتماعی دو دستاورد بزرگ دیگرنیزداشت که عبارت بود از:1)تغییرنقشه سیاسی اروپا وتغییر رژیمهای سیاسی -تغییر نقشه سیاسی اروپا ازآن رو که فروپاشی 4 امپراطوری بزرگ آلمان ،اطریش ،مجارستان ،روسیه ،عثمانی دولتهای کوچکتری از دل آنها بیرون آمد دولتهایی چون یوگسلاوی ،چکسلواکی،لهستان ،فنلاند ،اماتغییررژیمهای سیاسی ـ که پس از زوال امپراطوریهای بزرگ و سقوط رژیمهای آنها،رژیمهای دمکراسی شکل گرفت (البته این قضیه در مورد روسیه صدق نکرد)اما بحث دیگری که پس از پایان جنگ جهانی اول شکل گرفت،مسئله مسئولیت جنگ جهانی اول بود.قدرتهای بزرگ و یا به عبارتی جبهه متفقین که پیروز جنگ بودند در راستای منافع امپریالیستی خود شدیدترین تنبیهات را برای جبهه متحدین آلمان و هم پیمانان او (اطریش، مجارستان، بلغارستان، ترکیه)درنظرگرفتند تلاشهایی برای کاستن از این تنبیهات سخت از جانب ویلسون رئیس جمهور آمریکا درجامع ملل صورت گرفت که درنهایت ـ این تنبیهات با به قدرت رسیدن هیتلر درسال 1933 به سرانجام نرسید و زمینه سازجنگ دوم جهانی شده اما هدف ازنگارش این مقاله توزیع و تبیین جهان پس از جنگ و تغییرات نقشه سیاسی جهان معاهده صلح ورسای می پردازیم.

ايالات متحده و خليج‌فارس در قرن 21 / قسمت دوم

قوس بحران: حمله‌ی جهانی و خلیج‌فارس به عنوان مرکز ثقل
در حالی که زیرساختهای خلیج‌فارس نیز با هدف تشویق دگرگونی سیاسی و مقابله با پیشامدهای احتمالی نظامی در صحنه‌ی جنگ بنا گردیده‌اند، همچنین روشن است که هدف از برپایی این تأسیسات ایجاد توانایی برای اعمال قدرت در مناطق دوردست است. نقش زیرساختهای خلیج‌فارس در استفاده از زور علیه عراق ممکن است طلیعه‌ای برای حوادث آتی باشد، با این فرض که استفاده از زور در چارچوب عملیات آزادی عراق برای ایجاد دگرگونی سیاسی امری غیر معقول نبوده است. به نظر روشن می‌رسد که رئوس کلی جا پای نظامی آمریکا در خلیج‌فارس می‌تواند در نقاط دیگر جهان نیز تکرار شود. اسناد گوناگون در خصوص استراتژی بر اهمیت فزاینده‌ی نیروهای خط مقدم برای استراتژی امنیتی جهانی آمریکا تأکید می‌کند. در بازنگری دفاعی چهارساله چنین آمده است: «با گذشت زمان، نیروهای آمریکایی هر چه بیشتر جهت حفظ موازنه‌ی منطقه‌ای مطلوب هماهنگ با متحدین و دوستان آمریکا با هدف دفع سریع حملات تنها با اعزام نیروهای تقویتی ناچیز و در صورت لزوم دسترسی مطمئن به نیروهای تعقیب‌کننده طراحی می‌شوند.» هدف دیگر نیروهای آمریکایی افزایش تواناییهای نیروهای مقدم و در نتیجه افزایش تأثیر بازدارندگی آنها و احتمالاً فراهم آمدن امکان تخصیص مجدد نیروهایی است که اینک به عنوان نیروهای کمکی برای سایر مأموریتها اعزام می‌شوند.» استراتژی نظامی ملی این نکته را تقویت می‌کند و خاطرنشان می‌سازد که «خط دفاع اصلی ما همچنان مقدم خواهد بود. نیروهایی که در مناطق حساس فعالیت می‌کنند برای دفاع از ایالات متحده و حفاظت از متحدین و منافع آمریکا اهمیت اساسی دارند.»

ايالات متحده و خليج‌فارس در قرن 21/ قسمت اول

استراتژی، امنیت و جنگ در عراق

قضاوت در این مورد که آیا ایالات متحده هدف استراتژیک جدید و شاخصی را در خاورمیانه تعیین نموده است، مستلزم بررسی مختصر تاریخ است. استراتژی امنیتی ایالات متحده در خلیج‌فارس و خاورمیانه در سراسر دوره پس از 1945 منسجم باقی ماند. این منطقه در جریان رویارویی جهانی شوروی خط مقدم محسوب می‌شد،‌ بحران آذربایجان در مه سال 1946 از نظر بسیاری از افراد آغاز جنگ سرد تلقی شد. برخی چنین استدلال کرده‌اند که تصمیم دولت آیزنهاور به حمایت از طرح بریتانیا برای سرنگونی دولت دکتر مصدق در ایران چندان در واکنش به ملی کردن شرکت نفت ایران و انگلیس نبود بلکه براساس این اعتقاد بود که کمونیستهای ایرانی که به عنوان عوامل اتحاد شوروی عمل می‌کردند ممکن است نقشی عمده در سیاست ایران ایفا کنند. در جنوب ایران، ورود تدریجی عربستان سعودی به زیر چتر امنیتی ایالات متحده طی دهه‌های 1940 و 1950 ناشی از اهمیت استراتژیک فزاینده‌ی نفت سعودی برای غرب بود، چون تولید نفت آمریکا رو به نزول گذاشته بود. ایالات متحده در اسناد برنامه‌ریزی خود طی دهه‌ی 1950 احتمال استفاده از سلاحهای هسته‌ای به عنوان بخشی از استراتژی محروم سازی از نفت را برای جلوگیری از کنترل اتحاد شوروی بر میادین نفتی سعودی بررسی کرده است. مع‌هذا، ایالات متحده که طی دهه‌ی 1960 توجه خود را به ویتنام معطوف ساخته بود، در ژوییه سال 1963 هنگامی که در واکنش به مناقشه‌ی عربستان سعودی- مصر در یمن به استقرار هواپیماها در پادشاهی سعودی اقدام کرد، تعهد مستمر خود را به این کشور اعلام کرد.

انتخابات در هند

حکومت هند را بزرگترین دموکراسی جهان می‌نامند. از 15 اوت 1947 - 23 مرداد 1326 - استقلال هند (که در آن هنگام مجموعه پاکستان، بنگلادش و نپال را هم در برمی‌گرفت) و شاکله قدرت حکومتی از طریق انتخابات عمومی رقم زده شد و جنبش استقلال هند پس از کسب پیروزی و اعلام کشوری مستقل، اولین نخست‌وزیر خود، جواهر لعل نهرو را که در هند با صفت پاندیت (معلم) شهرت دارد، از طریق کنگره ملی، انتخاب کرد. در سال 1949 قانون اساسی هند به تصویب رسید و از 26 ژانویه 1950 به اجرا در آمد. محوریت قانون اساسی هند بر حفظ استقلال از طریق جریان زنده و پویای آراء مردم شکل گرفته است، لذا انتخابات برای تعیین نمایندگان مردم در کنگره، مهمترین و بزرگ‌ترین پدیده سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در این کشور دیده می‌شود.

پيامدهاى دو سياست خارجى

سیاست خارجی را «دنباله سیاست داخلی» دانسته اند و یکی از نظریه پردازان این حوزه گفته است: «سیاست خارجی هر کشور برآیند روحیه مدیرانی است که سکان این عرصه را در اختیار دارند بر این اساس بطور کلی می توان سیاست خارجی را به دو رویه کاملاً متفاوت تقسیم کرد؛ سیاست خارجی اثرگذار، سیاست خارجی اثرپذیر.» از زاویه دیگر بعضی سیاست خارجی را از مقوله قدرت سخت (Hard power) و بعضی آن را از مقوله قدرت نرم (Soft power) دانسته اند. جوزف نای در این میان معتقد است سیاست خارجی می تواند در ذیل هر کدام از این ها قرار گیرد. او می گوید اطلاق آن به هر کدام، ابتنای آن بر «الزام» یا «اقناع» است کما اینکه اقتصاد و رسانه نیز در هر دو حوزه قدرت سخت یا نرم قابل تعریف است. در عین حال از سیاست خارجی نوعاً به ابزار توسعه نفوذ و وسیله ای برای رسیدن به «حداکثر منافع» نیز یاد شده است.

جهانی شدن، روابط بین الملل و آینده افغانستان

آغاز هزاره سوم میلادی، سرآغاز دگرگونی در تصور ها و اندیشه های انسانها از جهانی، که دو جنگ هولناک و نیز «جنگ سرد» را پشت سر خویش گذاشت و سرآغاز فصل جدیدی از تاریخ را رقم زد، پنداشته می شود.
عده یی پیش زمینه های این دگرگونی ها را از زمان غلبهء دموکراسی، به کمک ستالین، بر فاشیسم و نازیسم هیتلری می دانند؛ و عده یی هم در پیروزی غرب در «جنگ سرد» و فروپاشی کمونیسم شوروی، که منجر به «پایان ایدئولوژی» و یا به گفته فوکویاما «پایان تاریخ» (1) شد.
اما سقوط امپراتوری شوروی، که کارشناسان آنرا به «زمین لرزه» تشبیه کرده بودند، چند پدیدهء مهم را در سطح جهان زایید: یکی خلاء ایدئولوژیکی پسا شوروی، که سبب گرایش بیشتر کشور ها و مردمان ـ به ویژه نو به استقلال رسیده ـ پس از دههء 90 به ملی گرایی گردید. اگر ما این گرایش را نوعی تلاش برای هویت یابی و خودآگاهی ملی بنامیم، در پس آن عقبگردی را میتوان دید که پارادایم تاریخی آن، به رویداد های میان دو جنگ جهانی بر میگردد ـ یعنی گرایش به ناسیونالیزم.

اصطلاحات سیاسی

در این بخش ۲۵ اصطلاح رایج سیاسی معرفی و توضیح داده خواهد شد که عبارتند از :

۱- آپارتايد Apartheide

۲- آپولیتیسم Apolitisme

۳- اتحاد مقدس (Sainte alliance)

4- ارتجاع (Reaction )

5- آریستوکراسی (Aristocratie)

6- استثمار (Exploitation)

7-اقتصادسياسیPolitical Economy

8-تانسيون Tensio و ...

نگرش چيني به روابط بين المل

روسیه؛ کانون تناقض در سیاست خارجی امریکا

سیاست خارجی دولت «باراک اوباما» حداقل طی ۱۰۰ روز اول دوره زمامداری خود در مقایسه با سلف خویش این تفاوت را دارد که وی و تیم دیپلماتیک وزارت امور خارجه سعی کرده اند در مسیر درست گام بردارند. اینکه آنان تا چه اندازه موفق به دستیابی به اهداف خود شده باشند، با توجه به ساختار سیاسی ایالات متحده و همچنین نظام حاکم بر روابط بین المللی در کوتاه مدت هرگز قابل تحقق نخواهد بود. اما آنچه بیش از پیش جلب توجه می کند سیاست های پارادوکسیکال و تناقضات ماهوی در طی این تغییرات مورد نظر در حیطه دیپلماسی کاخ سفید بوده است. تیم سیاست خارجی اوباما همزمان با یک مجموعه گسترده و تا حدود زیادی به هم پیوسته در این حوزه روبه رو است که اولویت بندی اهداف استراتژیکی و تاکتیکی را برای آنان سخت و پیچیده کرده است. اظهارات بعضاً متناقض رهبران واشنگتن در برخورد با مشکلات سیاست خارجی کشور تا حدود زیادی نشان دهنده دوگانگی و تناقض در تاکتیک و استراتژی و همچنین تفاوت خواست های آرمانگرایانه و اختلال در تقدم بخشی به ضروریات در شرایط وجود یک ساختار از قبل تعریف شده با اهداف کلان است.

امريکا در چه جايگاهى قرار دارد؟

‌نویسنده : توماس فریدمن

مترجم : شادی آراسته

 این روزها سفر به آسیا می تواند به شما کمک کند تا بدانید که امروز امریکا در چه جایگاهی قرار دارد. در حال حاضر تمامی نگاه ها به سوی امریکا است. کسی به توکیو، پکن، بروکسل و یا مسکو نگاهی نمی اندازد. بلکه انگشت اشاره به سمت واشنگتن اشاره رفته است تا بتواند جهان را از این بحران اقتصادی نجات دهد. در 50 سال گذشته هیچ وقت امریکا به اندازه امروز خودش را ضعیف احساس نکرده بود و در 50 سال گذشته امریکا برای جهان به این اندازه مهم نبوده است.

قانون داماتو

در 14 مرداد ۱۳۷۵ «آلفونسو داماتو» سناتور جمهورى خواه امريکا طرح جديدى براى تحريم اقتصادى ايران به بيل کلينتون ـ رئيس جمهور وقت ـ ارائه کرد و مورد تصويب کنگره قرار گرفت‌. به موجب اين طرح، هر شرکت يا دولتى که بيش از 40ميليون دلار در صنايع نفت و گاز ايران سرمايه‌گذارى کند، دچار مجازات اقتصادى امريکا خواهد شد. طرح داماتو مرحله تازه‌اى از يک رشته تحريم‌هاى اقتصادى است که در سال‌هاى پس از پيروزى انقلاب از سوى امريکا عليه جمهورى اسلامى ايران وضع شده است‌. بلوکه کردن دارايى‌هاى ايران و عدم تحويل تجهيزات نظامى خريدارى شده از اين کشور، اولين نمونه‌هاى تحريم ايران توسط امريکا محسوب مى‌شود.

آنفولانزای خوکی یا نتیجه اشتباه ژنتیکی

"ديويد واتسون " ،تحليلگر، در مقاله‌اي كه در پايگاه خبري،پريزن پلنت (PrisonPlanet) به چاپ رسانده است، با اشاره به آنفلوآنزاي خوكي در جهان نوشت: شواهدي وجود دارد مبني بر اينكه آنفلونزاي خوكي مكزيك نوعي سلاح بيولوژيكي است.در مقاله‌اي كه در پايگاه خبري پريزن پلنت (PrisonPlanet) منتشر شده است با اشاره به آنفلوآنزاي خوكي در جهان آمده است: شواهدي وجود دارد مبني بر اينكه آنفلوآنزاي خوكي مكزيك نوعي سلاح بيولوژيكي است. البته هنوز زود است كه در اين مورد به نتيجه قطعي دست يافت. سازمان بهداشت جهاني و دولت آمريكا اين ادعاها را سريعا تكذيب كرده‌اند.

پشت پرده يك آنفلوآنزاي سياسي خوكها

آنفلوآنزاي خوكي سهام شركت‌هاي بيوتكنولوژيكي را كه با مراكز سياسي در ارتباط هستند، افزايش چشمگيري داده است؛ دونالد رامسفلد، وزير دفاع پيشين آمريكا، يكي از سهامداران و عضو هيات مديره شركت "گيلعاد ساينس " كه عمده‌ترين تامين كننده داروهاي اين بيماري است، به شمار مي رود.

تحلیلی از نامه رئیس جمهور به اوباما

دکتر عسگرخانی

 دکتر ابومحمد عسگرخانی استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران و کارشناس مسائل امریکا به بررسی تاثیرات نامه تبریک رئیس جمهور ایران به باراک اوباما، اظهارات اوباما در خصوص مسائل ایران و پاسخ احتمالی او به نامه احمدی نژاد پرداخته است که در ادامه می خوانید.

 - با اظهاراتی که اوباما در خصوص ایران در اولین مصاحبه مطبوعاتی اش بعد از انتخابات داشت، بیشتر مشخص شد که او ادامه دهنده راه اسلاف خود است، ارزیابی شما چیست؟

فوتبال و جهاني شدن 

صادق زیبا کلام

 فوتبال با شكل و صورتي كه امروز در جامعه ما و ساير جوامع پيدا كرده و همچنين جايگاهي كه اشغال نموده، كمي از حالت ورزش خارج شده و بدل به چيزي شبيه فرهنگ cult شده است. ما ورزشكاران صاحبنام ساير رشته ها را [چه داخلي و چه خارجي] نمي شناسيم؛ ملت هاي ديگر نيز همين گونه اند. اما فوتباليست ها شناخته شده هستند.

تولد تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی   

دکتر صادق زیبا کلام 

سرانجام پس از قریب به یک سال حدس و گمان، تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی روز چهارشنبه 25 دی‌ماه روی آنتن رفت. این اقدام بی‌بی‌سی کاملا مغایر با نظر مسوولان در ایران بود. از همان ابتدا که مساله به راه افتادن فرستنده تلویزیونی فارسی بی‌بی‌سی از سوی انگلیسی‌ها مطرح شد، مسوولان در ایران بنای ناسازگاری و مخالفت با آن را گذاردند. اما مقامات لندن بدون آنکه اهمیت چندانی به مخالفت تهران بدهند، کار را دنبال کردند. ازجمله در نخستین مرحله اقدام به استخدام خبرنگار، گزارشگر، تحلیلگر سیاسی و... کردند. از آن نقطه به بعد بود که تهران دیگر اصراری بر رعایت عرف دیپلماتیک نداشته و با لحنی تند و تهدیدآمیز در برابر اقدامات بی‌بی‌سی موضعگیری کرد. مهرماه آیت‌الله جنتی در خطبه‌های نمازجمعه نسبت به اقدامات ناروای انگلستان در ایران هشدار داد. دو، سه هفته بعد علی کردان وزیر کشور وقت همان اتهامات را تکرار کرد و برای لندن خط و نشان کشید. در آبان‌ماه نوبت به صفارهرندی وزیر ارشاد رسید که ابعاد گسترده‌تری به مناقشه داد. وزارت ارشاد در اطلاعیه‌ای نفس راه‌اندازی فرستنده تلویزیونی فارسی بی‌بی‌سی را «دخالت در امور داخلی ایران» خواند. معاونت امور مطبوعاتی و رسانه‌ای، آقای صفارهرندی یک مرحله دیگر هم مناقشه را جلوتر برده و اقدامات مسوولان بی‌بی‌سی در دعوت به همکاری اصحاب رسانه در ایران را اقدام به برقراری ارتباطات مشکوک و غیرموجه و جذب برخی افراد «معلوم‌الحال» دانست. اما بی‌بی‌سی ظاهرا همچنان به تدارکات خود ادامه می‌داد و بالطبع همچنان بر دامنه خشم و غضب مسوولان اصولگرا افزوده می‌شد.

دولت سازي مبتني بر زور

 دكتر نوذر شفيعي

«دولت سازي مبتني بر زور» اصطلاحي است كه به ويژه پس از حمله آمريكا به عراق رايج شد ولي پيش از آن در بوسني و هرزگوين، صربستان و افغانستان چنين الگويي تجربه شده است. منظور از دولت سازي مبتني بر زور، ايجاد ساختارها و نهادهاي سياسي جديد در يك كشور از طريق اعمال قوه قهريه است. در خلال اين فرآيند دولت پيشين با كليه نهادها و ساختارهايش از بين مي رود و الگوي جديدي از ساختار سياسي جايگزين آن مي شود. سوالي كه در اينجا مطرح مي شود آن است كه دولت سازي مبتني بر زور چگونه صورت مي گيرد؟ به عبارت ديگر چه شرايطي بايد فراهم گردد تا دولت سازي مبتني بر زور تحقق يابد؟ از تجربيات موجود به نظر مي رسد مجموعه اي از عوامل، عناصر و شرايط بايستي پديد آيد تا فرآيند دولت سازي مبتني بر زور شكل گيرد.