پایگاه تخصصی سیاست بین الملل (  INPO  )‌

نظريه هاي روابط بين المللی و همکاري بين المللينظريه هاي موجود در رشته روابط بين الملل هر کدام با توجه به عوامل مورد توجه و تأکيد و نوع هستي شناسي و معرفت شناسي خود نگاه متفاوتي به مسائل و موضوعات بين المللي دارند. در اين نوشتار تلاش مي شود اين نگاه هاي متفاوت نظري به موضوع همکاري بين المللي مورد بحث و بررسي قرار گيرد. بحث را با پرداختن به مکتب ليبراليسم و سپس زيرشاخه هاي فرعي آن آغاز مي کنيم. در ادامه مکتب رئاليسم و زيرشاخه هاي آن مورد توجه قرار مي گيرند. پس از آن مکتب انگليسي، مارکسيسم، نظريه انتقادي، فمنيسم، سازه انگاري، و پست مدرنيسم مورد بررسي قرار مي گيرند تا نگاه اين نظريات به موضوع همکاري هاي بين المللي مشخص شود. در نهايت از مباحث مطرح شده جمع بندي صورت مي گيرد.

دکتر آرمین امین - محسن قاسمی                       

واژگان کلیدی: شبکه ای شدن ارتباطات، کشورهای عربی، خاورمیانه، اقتدارگرایی، انقلاب، دموکراسی

گفتمان نوعثمانی گری و تشدید تقابل ترکیه و اسرائیل

محمد شریفی کرجان

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر گفتمان نو عثمانی گری بر تشدید تقابل روابط ترکیه و اسرائیل است. از سال  2002 میلادی که  حزب عدالت توسعه در ترکیه قدرت را به دست گرفت و به خصوص از زمان طرح راهبرد عمق استراتژیک توسط وزیر امور خارجی این کشور احمد داوود اغلو، گفتمان جدیدی تحت عنوان « نو عثمانی گری » در ترکیه رواج یافت که بر آن اساس دولتمردان ترک توجه بیشتری به کشور های مسلمان خاورمیانه نشان دادند که اوج این راهبرد در تقابل ترکیه با اسرائیل بر سر غزه مشهود شد.  در این پژوهش سعی می شود تا با استفاده از روش های توصیفی- تحلیلی به روابط ترکیه و اسرائیل و تاثیری که این رابطه از گفتمان نوعثمانی گری گرفته است پرداخته شود.

واژگان کلیدی:  نوعثمانی گری-حزب عدالت و توسعه- عمق استراتژیک- ترکیه- اسرائیل

شاخص هاي مهم نفت خليج فارس، از ديدگاه سياست خارجي آمريكا 

محمدحسین بهزادی

آيا دموكراسي روس ها هدايت شده است؟

گفت‌وگو با جهانگیر کرمی استاد دانشگاه تهران

اگر اقتدارگرايي را در فارسي معادل «آتوريتاريانيزم» بدانيم، در واقع «آتوريتي» يا «اقتدار» ذاتاً مفهوم بدي ندارد. يعني يك حاكميت ملي به طور طبيعي بايد از اقتدار داخلي، اقتدار ملي و استقلال خارجي برخوردار باشد. اما اين كلمه در فارسي بيشتر معادل «توتاليتاريزم» استفاده مي‌شود. اگر اقتدارگرايي معادل «آتوريتاريانيزم» باشد، واژه درستي نيست. زيرا «آتوريتي» بيشتر اطلاق به حاكميت ملي است كه يك امر خيلي معمول و متداولي محسوب مي‌شود. دولت توتاليتر داراي ويژگي‌هاي زير است: «سلطه فردي، ايدئولوژي شكل‌دهنده جامعه، حزب واحد حاكم، نظارت دولت بر همه جنبه‌هاي فعاليت اقتصادي و اجتماعي، انحصار قدرت سياسي دولت، حذف هرگونه نظارت آزادانه جامعه، ترور، سركوب دولتي، بسيج عمومي براي اهداف حزب و دولت، حذف آزادي‌هاي فردي و دولت به عنوان يك ارگانيزم.» اگر اين ويژگي‌ها مربوط به «دولت توتاليتر» است، پس نبود اين ويژگي‌ها را بايد معادل «دولت دموكراتيك» در نظر بگيريم. بر اساس اين تعريف، واقعيت اين است كه دولت روسيه در اوايل سال 2012 در چهارچوب تعريف دولت توتاليتر قرار نمي‌گيرد.

مقايسه آرمان‌شهر روس‌ها و آمريكايي ها

ابراهيم متقي

آمريکا و روسيه در زمره کشورهايي هستند که داراي نشانه‌هاي متفاوتي از فرهنگ سياسي هستند. در آمريکا نشانه‌هايي از فرهنگ مشارکتي سازماندهي شده است، در حالي که جامعه، شهروندان و نخبگان سياسي روسيه ترجيح مي‌دهند تا از فرهنگ سياسي تبعي استفاده كنند. فرهنگ سياسي تبعي زمينه‌هاي لازم براي شکل‌گيري اقتدارگرايي سياسي را به وجود مي‌آورد.

راست گرایان برای پیشبرد این اهداف خود سه تاکتیک را مد نظر قرار می دهند؛ اولین تاکتیکی که آنها مورد استفاده قرار می دهند چیزی است که به سلامیک تاکتیک (Salami tactics)  معروف است. معنای این تاکتیک این است که هر تفاهمی که قرار است صورت می گیرد باید خرد شود و در هر جزء آن وارد بحث و گفتگو می شوند.رویکرد دوم راست گرایان  این است که هرچند احزاب اسرائیلی با هم دیگر دارای مشترک نظر هستند ولی هر تفاهم یا توافقی که حزب یا گروهی می کند به محض این که حزب بعدی می آید آن توافق و تفاهم ها را نادیده می گیرد. و رویکرد سوم ...

آشنایی با مقوله ارتباطات بين فرهنگي

مريم احمدی

در دنياي كه اغلب غير قابل پيش بيني است فرهنگ قابليت پيش بيني كردن را به ما ارزاني ميكند.ما از دريچه فرهنگ به همه چيز مينگريم ،فرهنگي كه درك ما را رنگ ولعاب ميدهد،بزرگ و كوچك ميكند،ودر يك كلام به آن شكل ميدهد.فرهنگ يك شيوه فكري ويكسري عقايد ثابت است كه ما از كودكي در طي فرايند اجتماعي شدن با آن بزرگ ميشويم.درستي،يكپارچگي وثبات ساختار شخصيت ما ريشه در فرهنگمان دارد.به اين دليل وبرخي دلايل ديگر است كه تقابل فرهنگي ميتواند ايجاد عصبيت كندو احساسات را برانگيزد. هر فرهنگي تلاش ميكند كه دنيايي از گفتگو براي اعضايش خلق كند، روشي كه در آن انسانها مي توانند تجربياتشان را تفسير كنندو آنرا در اختيار ديگران قرار دهند.بدون داشتن يك سيستم مشترك از احساساتي كه براساس يكسري قوانين خاص تنظيم شده اند زندگي بي معني ميشود و تمام تلاشها جهت رسيدن به مفاهيم مشترك به شكست مي انجامد

سیاست خارجی در مبارزات انتخاباتی امریکا

دکتر سید محمدکاظم سجادپور

سیر تحولات و پویایی مناسبات بین المللی ممکن است شرایط را به مسیری هدایت کند که اوباما در مواردی خاص با موضع انفعالی رو به رو شود و طرف مقابل بتواند از ضعف های احتمالی استفاده کند. اما در حال حاضر در کنار اهمیت پیدا کردن مسائل سیاست خارجی باید گفت که به طور نسبی اوباما از وضعیت بهتری برخوردار است. اما نکته ظریف و قابل توجه در این رابطه ماهیت مناسبات رژیم صهیونیستی و امریکا است. جای شک و تردیدی نیست که نتانیاهو ترجیح می دهد که در آینده کاخ سفید با فردی مانند میت رامنی ملاقات کند

سیاست بین المللی و رویکرد زیست محیطی

دکتر سید عبدالعلی قوام

از آنجایی که مفروضات و گزاره ‏های ما می‏توانند در تجزیه و تحلیل مسائل سیاست بین‏الملل مؤثر باشند، بنابر این، نگاه ما نیز از منظر بوم شناختی در بررسی الگوهای رفتاری و رویدادهای بین‏الملل مؤثر است.تحت این شرایط، تجزیه و تحلیل منافع، امنیت ملی، تعارض، همکاری، قدرت و اصولا موضوعات جنگ و صلح، تصویر متفاوتی از سیاست بین‏الملل ارائه می‏کنند که با نگاه سنتی ما نسبت به مقولات مزبور متفاوت است.در حالی‏که رئالیسم برای بقای دولتها و تأمین منافع ملی، به جغرافیا به صورت منبع عمده قدرت می‏نگرد، لیبرالیسم ضمن تأکید بر نیاز به دسترسی آزاد منابع در چارچوب اقتصاد جهانی، به فاجعه‏های زیست محیطی کمک زیادی کرده است.از منظر بوم شناختی افراطی، خط اصلی نظریه روابط بین‏الملل، فرآیندها و هنجارهای بین‏المللی را به گونه‏ای تعریف کرده است که به صورت بنیادی با اصل توسعه پایدار منافات دارد.

سیاست تحریم، مانع مذاکرات جدی هسته‌ای

دکتر کیهان برزگر

سیاست تحریم و فشار غرب علیه ایران با اعمال تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا بر واردات انرژی از ایران وارد مرحله جدیدی شده است. هدف اعلامی غرب از اعمال این فشارها بازگشت ایران به میز مذاکره و گفت‌وگوی جدی در مورد برنامه هسته‌ای خود است. غرب با تأکید بر ضرورت این سیاست این گونه جلوه می‌دهد که تلاش دارد تا از حمله نظامی آمریکا یا اسرائیل به ایران جلوگیری کند. برنامه هسته‌ای ایران در قالب تعامل و یک بازی برد ـ برد و از طریق دیپلماسی حل شدنی است. مسأله مهم این است که چگونه بین حق ایران برای استفاده از انرژی صلح آمیز هسته‌ای و منحرف نشدن آن به سمت تسلیحاتی شدن تعادل ایجاد کرد. برای ایران مهمترین مسأله، اعتماد به طرف مقابل برای عدم توقف برنامه هسته‌ای بومی خود است.

اروپاي انگليسي محور

دکتر حسين دهشيار

اتحاديه اروپا بوچود آمد تا از طريق مكانيزم‌هاي ابداع شده بوسيله نخبگان آن معادلات تاريخي كه بازتاب تحولات در تمامي قلمروهاي حيات اجتماعي بوده است به كنترل درآيند و به تدريج اهميت و اعتبار خود را از دست بدهند. در آغاز راه، روابط بين دولتي تشديد شد تا منافع تحصيل گردد و در نهايت با امضاي پيمان ماستريخت اين اميد حاصل شد كه راهي چندان تا يكپارچگي كامل سياسي اقتصادي نمانده است.

فریدون مجلسی

جنگ سرد اصلی جنگی ایدئولوژیک بود، جنگ میان کمونیست و یا به عبارتی دنیای سوسیالیست که قصد مدیریت جهانی داشت و این قصد حاکمیت بر جهان را پنهان نمی‌کرد با ایالات متحده امریکایی که قطب قدرتمند دیگر دنیا بود. ایدئولوژی کمونیستی در تمامی کشورها هم نفوذ کرده بود،ب دو قطب جهان غرب و شوروی در جنگ علیه فاشیسم متحد بودند و در آن جنگ هم پیروز شدند، پس از آن نوبت مقابله میان خود آنها بود. به عبارت دیگر جنگ میان توسعه‌طلبی شوروی و منافع دنیای غرب لیبرال دموکراسی بود. اما امروز دیگر چنین شرایطی وجود ندارد و تنها جنگ میان قدرت است و نه جنگ ایدئولوژی.

دکتر حسین دهشیار

بازیگران در صحنه جهانی در چارچوب هایی که برای خود ترسیم نموده اند دست به اقدام می زنند. سوالی که مداوماً مطرح می شود این نکته است که اساس و مبنای شکل دادن رفتارها در این چارچوب ها چیست؟ نظرات و تفکرات متفاوتی در رابطه با چگونگی شکل گرفتن رفتارها بوسیله بازیگران در صحنه جهانی وجود دارد. البته توجه بیشتر معطوف به بازیگران بزرگ و کشورهای برتر نظام بین المللی است چرا که آنان نافذترین و تأثیرگذارترین بازیگران در جهت دادن و مدیریت پدیده ها هستند .

متن کامل سخنرانی پرزيدنت اوباما در قاهره

مصر۱۴ خرداد ۱۳۸۸

افتخار دارم در قاهره، شهری که به زمان محدود نمیشود،  میهمان دو مؤسسه معتبر هستم. بیش از یک هزار سال، الازهر چراغ تعلیمات اسلامی و بیش از یک قرن دانشگاه قاهره منشأ پیشرفت مصر بوده اند. متفقاً، شما نمایندۀ هم آهنگی میان سنت و پیشرفت هستید. من از میهمان نوازی شما و ملت مصر سپاسگزارم. این افتخار را نیز دارم که بهمراه خود حسن نیت مردم آمریکا و درودی از صلح از سوی جوامع مسلمان کشورم را برای شما به ارمغان آورده ام.  السلام علیکم.ما در برهه ای از زمان ملاقات میکنیم که میان ایالات متحده و جهان اسلام تنش  وجود دارد- تنشی که در تاریخ و فرای آمریکا ریشه دارد. طی قرنها، رابطه میان اسلام و غرب همزیستی و همکاری و همچنین درگیری و جنگ مذهبی را در بر داشته است. در دورانی اخیر، استعمار که حقوق و فرصتها را از بسیاری مسلمانان سلب کرد، و جنگ سرد که بسیاری اوقات بدون اعتنا به آرمانهای کشورها آنان را آلت دست خود قرار داد، به تنش افزودند.

دکتر ابراهیم متقی

هرگاه ساختار نظام بین الملل با تغییر ودگرگونی روبه رو شود، طبیعی است که نشانه های امنیتی بین المللی نیز با تغییراتی همراه خواهد شد. دردوران جنگ سرد، اصلی ترین ابزارهای امنیت ساز را قدرت نظامی تشکیل می داد. هم اکنون می توان نشانه های متنوعی را ملاحظه کرد که به موجب آن مطلوبیت وهمچنین کارآمدی «قدرت نظامی» برای امنیت سازی منطقه ای و بین المللی کاهش یافته است. زمانی که آمریکایی ها به رغم قدرت نظامی گسترده خود نتوانستند موضوعات امنیتی عراق پس از اشغال را بازسازی وترمیم کنند، مطلوبیت وهمچنین کارآمدی قدرت نظامی در امنیت بین الملل بیش از گذشته با چالش روبه رو شد. هم اکنون موضوعات متنوع امنیتی در روابط سیاسی کشورهای مختلف مورد پیگیری قرار می¬گیرد اما شواهد نشان می دهد که بازیگران منطقه ای و قدرت های بزرگ نمی توانند از ابزارهای نظامی برای حل مشکلات امنیتی ایجاد شده استفاده کنند؛ بنابراین نظامی گری رابطه مستقیم و تعیین کننده خود با مدیریت امنیت منطقه ای و بین المللی را از دست داده است.

کوزوو از گذشته تا به امروز

سید یاسر ضیایی

 مقدمه

در‌این نوشتار سعی می‌گردد تا تاریخچه‌ای  موجز و مکفی از کوزوو از دوران باستان تا امروز ارائه شود. با توجه به ‌اینکه منطقه در دست مطالعه ما - یعنی بالکان- منطقه‌ای با تاریخ طولانی و پیچیده است، انتخاب صحیح نکات تاریخی اهمیت زیادی دارد. برای همین نگارنده با توجه به موضوع تنها به تاریخ سیاسی و قومیتی کوزوو پرداخته است. در واقع تاریخ کوزوو از دریچه موقعیت سیاسی و قومیتی یا نژادی آن در گذر زمان تا به امروز مورد توجه قرار گرفته است و تا جائی که ضرورت ندارد از ‌اشاره به دیگر وقایع تاریخی مربوط به مناطق دیگر حوزه بالکان پرهیز می‌شود. همچنین نکاتی از تاریخ کوزوو برجسته شده‌اند که از منظر حقوقی قابل تأمل و بررسی خواهند بود. از‌این رو ‌این بخش به دو فصل تقسیم می‌شوند و نقطه عطف تقسیم ‌این دو بخش نیز فروپاشی یوگسلاوی در دوران معاصر است یعنی زمانی که مسئله کوزوو بطور جدی‌تری به نگرانی جامعه بین‌المللی بدل شد.

ماهیت اقتصاد سیاسی بین‌الملل

یکی از ابزارهای شناخت در روابط بین الملل, رویکرد اقتصاد سیاسی بین‌الملل است که از جمله روشهای شناختی است که متغیرهای اصلی در مناسبات قدرت یعنی سیاست و اقتصاد و تعامل میان آن دو را توامان مورد پژوهش و تحلیل قرار می‌دهد و از این نظر در میان دیگر ابزارهای شناخت در روابط بین الملل از قدرت تبیین کنندگی بالایی برخوردار است.در جوامع جدید و بطور مشخص جوامعی که پس از رنسانس و حاکم شدن آثار مدرنیته در عرصه‌های مختلف روابط و فعالیتهای بشری بوجود آمده‌اند - یعنی جوامع امروزی- وجود دو نهاد دولت[1] و بازار[2] و تعامل و کنش متقابل آنها با یکدیگر سبب بوجود آمدن «اقتصاد سیاسی» شده است. بدون وجود همزمان دولت و بازار, اقتصاد سیاسی مفهومی ندارد.

 به مناسبت سومین اجلاس اتحادیه رادیو و تلوزیونهای کشورهای اسلامی در تهران ( مهرماه ۸۸ )

 البرز للـه گانی، کارشناس روابط بین الملل

 اندیشکده روابط بین الملل _ فرضیه به آزمون گذاشته شده در این نوشته مختصر، عبارت از این است که "ایالات متحده آمریکا و دول غربی از طریق دستکاری عوامل و زمینه های همگرایی امت اسلامی، آنها را به عواملی برای تفرقه و جدایی مبدل ساخته است ."

اصطلاح همگرایی از مفاهیم و واژه های خاص علوم سیاسی و روابط بین الملل می باشد که به طور معمول در مقابل اصطلاح واگرایی به کار برده میشود. منظور از همگرا شدن کشورها یا جوامع مختلف، نزدیک شدن آنها به یکدیگر به منظور اتخاذ مواضع مشترک در زمینه های گوناگون سیاسی، اقتصادی، نظامی و مانند آن است. از آنجایی که تاریخ حیات سیاسی جوامع بشری همواره شاهد همگرایی ها و واگرایی های متعددی بوده است، در نتیجه این مساله مورد توجه دانشمندان و نظریه پردازان علم سیاست قرار گرفته است.

به سمت سياست خارجي جديد

نويسنده : دكتر جيمز بيلمنبع : ديلي پرس ـ مورخ 11 اوت 2002
دفتر حفاظت منافع ج .ا.ايران ـ واشنگتن
حادثه 11 سپتامبر تا اعماق وجود آمريكا را تكان داد. واشنگتن با هر آنچه به لحاظ سياسي ، اقتصادي و نظامي در توان داشت واكنش نمود. اكثر كشورهاي جهان دور محور آمريكا و با حمايت از او برخاستند. هسته بين المللي عليه تروريسم تشكيل شد.
امروز 11 ماه پس از اين حمله دردناك اكثر حمايت هاي جهاني نسبت به آمريكا از دست رفته ، بودجه دفاعي بسيارسنگين ، كيفيت زندگي آمريكا را تحت تأثير قرار داده است . سربازان آمريكايي در دشت ها و غارهاي افغانستان و پاكستان زخمي و كشته مي شوند و رهبران آمريكا به خاطر مشغوليت ذهني نسبت به مسأله امنيت به طرز فزاينده اي شروع به تحليل بردن آزادي هاي ارزشمند آمريكا نموده و سركردگان ترور نظير اسامه بن لادن همچنان به كار خود ادامه مي دهند. حادثه 11سپتامبر ضعف هاي موجود در سياست خارجي رو به ضعف آمريكا را برملا ساخته است .

اهداف عام و خاص در سياست خارجي

  سيد محمد كاظم سجادپور

درك روند همه جانبه اقداماتي كه در حوزه سياست خارجي صورت مي‌پذيرد در گرو دقت در شناخت رابطه اهداف و ابزار در سياست خارجي و اين نيز به نوبه خود در پرتو مداقه در دسته بندي از اهداف در مرحله اول است. اهداف سياست خارجي چگونه قابل دسته بندي مي‌باشند؟ و چه مطالبي درباره اين اهداف قابل ذكر است؟

در پاسخ سه نكته قابل ذكر وجود دارد اول آنكه اهداف سياست خارجي را در يك دسته بندي كلان مي‌توان به اهداف عام و اهداف خاص تقسيم بندي كرد. منظور از اهداف عام سياست خارجي اهدافي هستند كه در همه كشورها و فارغ از نوع نظام‌هاي سياسي و خارج از چارچوب‌هاي زماني، در كانون عمليات سياست خارجي بوده و هيچ كشوري نمي‌تواند آن اهداف را دنبال نكند. مهم‌ترين هدف عام، تأمين امنيت ملي است.

1947 - 1948 سازمان ملل، فلسطين را به دو قسمت، يكى يهودى نشين و ديگرى اعراب فلسطينى تقسيم نمود. اعراب فلسطينى مورد تجاوز قرار گرفتند و300000 فلسطينى از مناطق تحت‏سلطه يهوديان بيرون رفتند و يا به زور بيرون رانده شدند. نيروهاى يهود پيروز شدند و استقلال اسرائيل را اعلام كردند.

1953- سازمان سيا به نيروهاى نظامى ايران كمك كرد تا با انجام يك كودتا، نخست وزير مردمى ايران، محمد مصدق را از قدرت بركنار كنند، چرا كه آمريكا او را يك خطر كمونيستى مى دانست. آمريكا محمد رضا پهلوى را در خارج از كشور به عنوان حاكم ايران منصوب نمود.

1956- اسرائيل براى كسب حاكميت‏بر كانال سوئز به مصر حمله كرد. انگلستان و فرانسه قطعنامه سازمان ملل براى توقف عمليات نظامى را وتو كردند. اين قطعنامه، از طرف آمريكا حمايت مى‏شد. نيروهاى انگليسى به مصر حمله كردند.

هر برهه اي از تاريخ نظام بين المللي شاهد روندهايي است، كه بر رفتارواحدهاي سياسي، نقشي تأثيرگذار و يا حتي تعيين كننده داشته اند. اين مقوله ها بيشتر شامل آن دسته از مواردي است كه در محيط بين المللي به صورت جاري درآمده و به واسطه غلبه داشتن بر رفتار دولتها اثرگذارهستند. به طور مثال در طي قرن شانزدهم تا اوايل قرن بيستم، استعمارو گسترش قلمرو، يكي از روندهاي نظام بين الملل بوده است؛ اما محيطبين المللي بعد از جنگ دوم جهاني (دوره نظام دو قطبي) شاهد استقلال ملل مستعمره و افزايش تعداد اعضاي نظام بين المللي بود و بر اين اساس دولت ها نمي توانستند، گسترش قلمرو ارضي را سرلوحه سياست خارجي خود قرار دهند. منظور از روندها: پروسه ها و فرايندهايي است كه در نظام، به صورت عمومي درآمده و رفتار بازيگران را تحت الشعاع قرارمي دهد، به طوري كه حتي به صورت الزامات نظام نمايان مي شوند. در هزاره جديد نيز محيط بين المللي شاهد روندهاي نويني است كه خود را به واحدهاي سياسي تحميل كرده و بر كيفيت داده ها و خروجي سياست خارجي اعضاء مؤثر است. برخي از ملزومات كنوني نظام بين الملل در گذشته شكل گرفته و تا حال حاضر ادامه يافته است، برخي ديگر نيز بعد از اشغال افغانستان و عراق ايجاد شده و از اين نظر جديدهستند، كه در اين فرصت به مهمترين روندها خواهيم پرداخت.

چالش‌های مبنایی سیاست خارجی جدید آمریکا درخصوص ایران

دکتر حمید ابوطالبی

اگرچه رئیس جمهور جدید آمریکا می‌خواهد پدیده‌ای در تاریخ آن کشور باشد و اگرچه می‌کوشد تا در تعامل "کارگزار- ساختار" در نظام ریاستی کشورش، کارگزاری تغییر درانداز بوده و نظم بیش از نیم قرنه‌ی آن را درهم بریزد، چراکه تغییر اگر ساختاری نباشد تغییر نیست؛ لیکن سخن برسر این است که آیا ترجمان این خواست می‌تواند بدون یافتن راهی برای مواجهه با چالش‌های مبنایی آن، به تغییر بینجامد یا خیر؟

 اروآسيا و سياست بين‌المللي: بازشناسي ايده و عمل روسيه

جوزف بايدن، معاون رئيس‌جمهوري آمريكا در كنفرانس امنيتي مونيخ در 7 فوريه 2009 (19 بهمن 1387) كه عمده‌ترين سخنراني سياست خارجي دولت اوباما محسوب مي‌شود، اظهار داشت: <ايالات متحده، آبخازيا و اوستياي جنوبي را به عنوان دولت‌هاي مستقل مورد شناسايي قرار نخواهد داد. ما اين كه هر كشوري يك حوزه نفوذ داشته باشد را قبول نداريم. > اين سخنان حاكي از تنش و چالش در روابط آمريكا و روسيه در حوزه پهناور اروآسيا است، تنشي كه با فعاليت‌هاي نظامي روسيه در تابستان 2008 ميلادي (مرداد 1387) به اوج رسيد و پي‌آمدها و پس لرزه‌هاي آن هنوز حس مي‌شود. تصميم قرقيزستان به پايان دادن استفاده آمريكايي‌ها از پايگاه نظامي اين كشور كه روس‌ها نيز در مسير اين تصميم‌گيري نقش داشتند، گواه ديگري در تنش روسيه و آمريكاست. حركت روسيه در اين منطقه با تركيبي و ملاتي از حالت‌هاي ضدغربي و ضد آمريكايي آميخته است. ايده و عمل روسيه را چگونه مي‌توان تحليل كرد؟

تاریخ بین الملل از 1989

           مایکل کاکس

 مقدمه: رژیمهای سیاسی هر چه بیشتر تمامیت خواه و ایدئولوژی زده  شکننده تر و آسیب پذیرترند. پس از ناموفق بودن طرح های گورباچف در شوروی که بازسازی اقتصادی موسوم به (پروسترویکا) و تحولات سیاسی (گلاسنوست) را در بر می گرفت و همچنین پس از ارائه طرح (خانه مشترک اروپایی) یا اروپای از اورال تا آتلانتیک، وحدت دو آلمان، منحل شدن پیمان ورشو و از بین رفتن سلطه 45 ساله شوروی در کشورهای اروپای خاوری ما شاهد وداع شوروی با ایدئولوژی مارکسیسم و پذیرش رژیمی دموکراتیک و لیبرال هستیم. به طبع این فرایند شاهد تضعیف قدرت شوروی در قالب فدراسیون روسیه و تنزل از مرتبه ابرقدرتی به قدرتی منطقه ای هستیم. با از بین رفتن یکی از دو قطب قدرت، نظام بین الملل که بر پایه دو قطبی استوار بود فرو پاشید و جهان در انتظار یک نظام جدید، به سرعت شاهد درگیری های کوچک و بزرگ از افغانستان تا کره و از جمهوری آذربایجان تا سودان و از پاناما تا نیکاراگوئه شد. نسبت به این سئوال که چرا جنگ سرد پایان یافت هیچ دیدگاه مشترکی وجود ندارد.

مفهوم سیاست خارجی

جوامع از زمان های کهن با یکدیگر روابط سیاسی داشته اند و در چارچوب یک سلسله اصول مشخص و از پیش تعیین شده، برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی با کشورهای دور و نزدیک رابطه برقرار می کردند؛ توسل به «جنگ » به عنوان ابزاری کلاسیک و شناخته شده مورد توجه کشورها بوده و «دیپلماسی» نیز در تحصیل اهداف و رفع اختلافات نقش چشمگیری داشته است.امروزه جوامع به وسیله مرزهای جغرافیایی از یکدیگر جدا می شوند،امّا در عین حال با جامعه ی بزرگتری به نام «جامعه بین الملل»مرتبط هستند. این جامعه بزرگتر،شبیه خانه ای است که حدود 180 اتاق 2دارد و هر یک از آن ها، تحت نام «کشور» روابط بین المللی را شکل می دهند و در ادبیات علوم سیاسی به «واحدهای سیاسی» معروف هستند. 3هر یک از این واحدها تنظیم روابط سیاسی خود را در مقوله ای به نام «سیاست خارجی» سازماندهی کرده و این امر را به تشکیلاتی به نام وزارت امور خارجه سپرده اند.

تصفيه امورجهاني درمعاهده صلح ورساي

جنگ اول جهانی که بشرآن زمان چنین جنگی به خود ندیده بود آخرین ضربه ممکن بود که برپیکره مؤسسات کهن سال چنین حکومت پادشاهی فئودالی و اشرافی وارد آمد.منفرد و همه جا سلاطین از اریکه ی سلطنت کنار رفتند و با رفتن آنها بساط ملازمان درباری و کلیه برتریهای اجتماعی و مزایای خاص که تعلق به طبقات قدیمی ملاکین و اشراف داشتن برچیده شد.این جنگ در حوزه ی سیاسی علاوه برضعف سیاسی اروپا و مشکلات سیاسی و اجتماعی دو دستاورد بزرگ دیگرنیزداشت که عبارت بود از:1)تغییرنقشه سیاسی اروپا وتغییر رژیمهای سیاسی -تغییر نقشه سیاسی اروپا ازآن رو که فروپاشی 4 امپراطوری بزرگ آلمان ،اطریش ،مجارستان ،روسیه ،عثمانی دولتهای کوچکتری از دل آنها بیرون آمد دولتهایی چون یوگسلاوی ،چکسلواکی،لهستان ،فنلاند ،اماتغییررژیمهای سیاسی ـ که پس از زوال امپراطوریهای بزرگ و سقوط رژیمهای آنها،رژیمهای دمکراسی شکل گرفت (البته این قضیه در مورد روسیه صدق نکرد)اما بحث دیگری که پس از پایان جنگ جهانی اول شکل گرفت،مسئله مسئولیت جنگ جهانی اول بود.قدرتهای بزرگ و یا به عبارتی جبهه متفقین که پیروز جنگ بودند در راستای منافع امپریالیستی خود شدیدترین تنبیهات را برای جبهه متحدین آلمان و هم پیمانان او (اطریش، مجارستان، بلغارستان، ترکیه)درنظرگرفتند تلاشهایی برای کاستن از این تنبیهات سخت از جانب ویلسون رئیس جمهور آمریکا درجامع ملل صورت گرفت که درنهایت ـ این تنبیهات با به قدرت رسیدن هیتلر درسال 1933 به سرانجام نرسید و زمینه سازجنگ دوم جهانی شده اما هدف ازنگارش این مقاله توزیع و تبیین جهان پس از جنگ و تغییرات نقشه سیاسی جهان معاهده صلح ورسای می پردازیم.

ايالات متحده و خليج‌فارس در قرن 21 / قسمت دوم

قوس بحران: حمله‌ی جهانی و خلیج‌فارس به عنوان مرکز ثقل
در حالی که زیرساختهای خلیج‌فارس نیز با هدف تشویق دگرگونی سیاسی و مقابله با پیشامدهای احتمالی نظامی در صحنه‌ی جنگ بنا گردیده‌اند، همچنین روشن است که هدف از برپایی این تأسیسات ایجاد توانایی برای اعمال قدرت در مناطق دوردست است. نقش زیرساختهای خلیج‌فارس در استفاده از زور علیه عراق ممکن است طلیعه‌ای برای حوادث آتی باشد، با این فرض که استفاده از زور در چارچوب عملیات آزادی عراق برای ایجاد دگرگونی سیاسی امری غیر معقول نبوده است. به نظر روشن می‌رسد که رئوس کلی جا پای نظامی آمریکا در خلیج‌فارس می‌تواند در نقاط دیگر جهان نیز تکرار شود. اسناد گوناگون در خصوص استراتژی بر اهمیت فزاینده‌ی نیروهای خط مقدم برای استراتژی امنیتی جهانی آمریکا تأکید می‌کند. در بازنگری دفاعی چهارساله چنین آمده است: «با گذشت زمان، نیروهای آمریکایی هر چه بیشتر جهت حفظ موازنه‌ی منطقه‌ای مطلوب هماهنگ با متحدین و دوستان آمریکا با هدف دفع سریع حملات تنها با اعزام نیروهای تقویتی ناچیز و در صورت لزوم دسترسی مطمئن به نیروهای تعقیب‌کننده طراحی می‌شوند.» هدف دیگر نیروهای آمریکایی افزایش تواناییهای نیروهای مقدم و در نتیجه افزایش تأثیر بازدارندگی آنها و احتمالاً فراهم آمدن امکان تخصیص مجدد نیروهایی است که اینک به عنوان نیروهای کمکی برای سایر مأموریتها اعزام می‌شوند.» استراتژی نظامی ملی این نکته را تقویت می‌کند و خاطرنشان می‌سازد که «خط دفاع اصلی ما همچنان مقدم خواهد بود. نیروهایی که در مناطق حساس فعالیت می‌کنند برای دفاع از ایالات متحده و حفاظت از متحدین و منافع آمریکا اهمیت اساسی دارند.»

ايالات متحده و خليج‌فارس در قرن 21/ قسمت اول

استراتژی، امنیت و جنگ در عراق

قضاوت در این مورد که آیا ایالات متحده هدف استراتژیک جدید و شاخصی را در خاورمیانه تعیین نموده است، مستلزم بررسی مختصر تاریخ است. استراتژی امنیتی ایالات متحده در خلیج‌فارس و خاورمیانه در سراسر دوره پس از 1945 منسجم باقی ماند. این منطقه در جریان رویارویی جهانی شوروی خط مقدم محسوب می‌شد،‌ بحران آذربایجان در مه سال 1946 از نظر بسیاری از افراد آغاز جنگ سرد تلقی شد. برخی چنین استدلال کرده‌اند که تصمیم دولت آیزنهاور به حمایت از طرح بریتانیا برای سرنگونی دولت دکتر مصدق در ایران چندان در واکنش به ملی کردن شرکت نفت ایران و انگلیس نبود بلکه براساس این اعتقاد بود که کمونیستهای ایرانی که به عنوان عوامل اتحاد شوروی عمل می‌کردند ممکن است نقشی عمده در سیاست ایران ایفا کنند. در جنوب ایران، ورود تدریجی عربستان سعودی به زیر چتر امنیتی ایالات متحده طی دهه‌های 1940 و 1950 ناشی از اهمیت استراتژیک فزاینده‌ی نفت سعودی برای غرب بود، چون تولید نفت آمریکا رو به نزول گذاشته بود. ایالات متحده در اسناد برنامه‌ریزی خود طی دهه‌ی 1950 احتمال استفاده از سلاحهای هسته‌ای به عنوان بخشی از استراتژی محروم سازی از نفت را برای جلوگیری از کنترل اتحاد شوروی بر میادین نفتی سعودی بررسی کرده است. مع‌هذا، ایالات متحده که طی دهه‌ی 1960 توجه خود را به ویتنام معطوف ساخته بود، در ژوییه سال 1963 هنگامی که در واکنش به مناقشه‌ی عربستان سعودی- مصر در یمن به استقرار هواپیماها در پادشاهی سعودی اقدام کرد، تعهد مستمر خود را به این کشور اعلام کرد.

انتخابات در هند

حکومت هند را بزرگترین دموکراسی جهان می‌نامند. از 15 اوت 1947 - 23 مرداد 1326 - استقلال هند (که در آن هنگام مجموعه پاکستان، بنگلادش و نپال را هم در برمی‌گرفت) و شاکله قدرت حکومتی از طریق انتخابات عمومی رقم زده شد و جنبش استقلال هند پس از کسب پیروزی و اعلام کشوری مستقل، اولین نخست‌وزیر خود، جواهر لعل نهرو را که در هند با صفت پاندیت (معلم) شهرت دارد، از طریق کنگره ملی، انتخاب کرد. در سال 1949 قانون اساسی هند به تصویب رسید و از 26 ژانویه 1950 به اجرا در آمد. محوریت قانون اساسی هند بر حفظ استقلال از طریق جریان زنده و پویای آراء مردم شکل گرفته است، لذا انتخابات برای تعیین نمایندگان مردم در کنگره، مهمترین و بزرگ‌ترین پدیده سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در این کشور دیده می‌شود.

جهانی شدن، روابط بین الملل و آینده افغانستان

آغاز هزاره سوم میلادی، سرآغاز دگرگونی در تصور ها و اندیشه های انسانها از جهانی، که دو جنگ هولناک و نیز «جنگ سرد» را پشت سر خویش گذاشت و سرآغاز فصل جدیدی از تاریخ را رقم زد، پنداشته می شود.
عده یی پیش زمینه های این دگرگونی ها را از زمان غلبهء دموکراسی، به کمک ستالین، بر فاشیسم و نازیسم هیتلری می دانند؛ و عده یی هم در پیروزی غرب در «جنگ سرد» و فروپاشی کمونیسم شوروی، که منجر به «پایان ایدئولوژی» و یا به گفته فوکویاما «پایان تاریخ» (1) شد.
اما سقوط امپراتوری شوروی، که کارشناسان آنرا به «زمین لرزه» تشبیه کرده بودند، چند پدیدهء مهم را در سطح جهان زایید: یکی خلاء ایدئولوژیکی پسا شوروی، که سبب گرایش بیشتر کشور ها و مردمان ـ به ویژه نو به استقلال رسیده ـ پس از دههء 90 به ملی گرایی گردید. اگر ما این گرایش را نوعی تلاش برای هویت یابی و خودآگاهی ملی بنامیم، در پس آن عقبگردی را میتوان دید که پارادایم تاریخی آن، به رویداد های میان دو جنگ جهانی بر میگردد ـ یعنی گرایش به ناسیونالیزم.

روسیه؛ کانون تناقض در سیاست خارجی امریکا

سیاست خارجی دولت «باراک اوباما» حداقل طی ۱۰۰ روز اول دوره زمامداری خود در مقایسه با سلف خویش این تفاوت را دارد که وی و تیم دیپلماتیک وزارت امور خارجه سعی کرده اند در مسیر درست گام بردارند. اینکه آنان تا چه اندازه موفق به دستیابی به اهداف خود شده باشند، با توجه به ساختار سیاسی ایالات متحده و همچنین نظام حاکم بر روابط بین المللی در کوتاه مدت هرگز قابل تحقق نخواهد بود. اما آنچه بیش از پیش جلب توجه می کند سیاست های پارادوکسیکال و تناقضات ماهوی در طی این تغییرات مورد نظر در حیطه دیپلماسی کاخ سفید بوده است. تیم سیاست خارجی اوباما همزمان با یک مجموعه گسترده و تا حدود زیادی به هم پیوسته در این حوزه روبه رو است که اولویت بندی اهداف استراتژیکی و تاکتیکی را برای آنان سخت و پیچیده کرده است. اظهارات بعضاً متناقض رهبران واشنگتن در برخورد با مشکلات سیاست خارجی کشور تا حدود زیادی نشان دهنده دوگانگی و تناقض در تاکتیک و استراتژی و همچنین تفاوت خواست های آرمانگرایانه و اختلال در تقدم بخشی به ضروریات در شرایط وجود یک ساختار از قبل تعریف شده با اهداف کلان است.

امريکا در چه جايگاهى قرار دارد؟

‌نویسنده : توماس فریدمن

مترجم : شادی آراسته

 این روزها سفر به آسیا می تواند به شما کمک کند تا بدانید که امروز امریکا در چه جایگاهی قرار دارد. در حال حاضر تمامی نگاه ها به سوی امریکا است. کسی به توکیو، پکن، بروکسل و یا مسکو نگاهی نمی اندازد. بلکه انگشت اشاره به سمت واشنگتن اشاره رفته است تا بتواند جهان را از این بحران اقتصادی نجات دهد. در 50 سال گذشته هیچ وقت امریکا به اندازه امروز خودش را ضعیف احساس نکرده بود و در 50 سال گذشته امریکا برای جهان به این اندازه مهم نبوده است.

ایران و  wto

مقدمه

اندیشکده روابط بین الملل _ پس از جنگ جهاني دوم تأسيس سازمانهاي بين المللي براي هماهنگ سازي ميان رفتارهاي گوناگون كشورها سرعت بيشتري به خود گرفت. ليكن در اين ميان تعداد سازمانهائي كه جنبه و عنوان جهاني به خود گرفته‌اند زياد نيست. پس سازمان ملل متحد سازماني كه جهاني بودنش بيش از ديگران بارز است سازمان تجارت جهاني (WTO) است آنچنانكه خود نام جهاني را يدك مي‌كشد. اين سازمان بين المللي براي رفع موانع تجاري و حل معضلات تجاري ميان كشورهاي اقصاء نقاط جهان تأسيس شده است. هرچند مادر اين سازمان موافقتنامه‌اي است معروف به گات كه پيش از آن در سال 1947 امضا شده بود.

آنفولانزای خوکی یا نتیجه اشتباه ژنتیکی

"ديويد واتسون " ،تحليلگر، در مقاله‌اي كه در پايگاه خبري،پريزن پلنت (PrisonPlanet) به چاپ رسانده است، با اشاره به آنفلوآنزاي خوكي در جهان نوشت: شواهدي وجود دارد مبني بر اينكه آنفلونزاي خوكي مكزيك نوعي سلاح بيولوژيكي است.در مقاله‌اي كه در پايگاه خبري پريزن پلنت (PrisonPlanet) منتشر شده است با اشاره به آنفلوآنزاي خوكي در جهان آمده است: شواهدي وجود دارد مبني بر اينكه آنفلوآنزاي خوكي مكزيك نوعي سلاح بيولوژيكي است. البته هنوز زود است كه در اين مورد به نتيجه قطعي دست يافت. سازمان بهداشت جهاني و دولت آمريكا اين ادعاها را سريعا تكذيب كرده‌اند.

پشت پرده يك آنفلوآنزاي سياسي خوكها

آنفلوآنزاي خوكي سهام شركت‌هاي بيوتكنولوژيكي را كه با مراكز سياسي در ارتباط هستند، افزايش چشمگيري داده است؛ دونالد رامسفلد، وزير دفاع پيشين آمريكا، يكي از سهامداران و عضو هيات مديره شركت "گيلعاد ساينس " كه عمده‌ترين تامين كننده داروهاي اين بيماري است، به شمار مي رود.

فوتبال و جهاني شدن 

صادق زیبا کلام

 فوتبال با شكل و صورتي كه امروز در جامعه ما و ساير جوامع پيدا كرده و همچنين جايگاهي كه اشغال نموده، كمي از حالت ورزش خارج شده و بدل به چيزي شبيه فرهنگ cult شده است. ما ورزشكاران صاحبنام ساير رشته ها را [چه داخلي و چه خارجي] نمي شناسيم؛ ملت هاي ديگر نيز همين گونه اند. اما فوتباليست ها شناخته شده هستند.

دولت سازي مبتني بر زور

 دكتر نوذر شفيعي

«دولت سازي مبتني بر زور» اصطلاحي است كه به ويژه پس از حمله آمريكا به عراق رايج شد ولي پيش از آن در بوسني و هرزگوين، صربستان و افغانستان چنين الگويي تجربه شده است. منظور از دولت سازي مبتني بر زور، ايجاد ساختارها و نهادهاي سياسي جديد در يك كشور از طريق اعمال قوه قهريه است. در خلال اين فرآيند دولت پيشين با كليه نهادها و ساختارهايش از بين مي رود و الگوي جديدي از ساختار سياسي جايگزين آن مي شود. سوالي كه در اينجا مطرح مي شود آن است كه دولت سازي مبتني بر زور چگونه صورت مي گيرد؟ به عبارت ديگر چه شرايطي بايد فراهم گردد تا دولت سازي مبتني بر زور تحقق يابد؟ از تجربيات موجود به نظر مي رسد مجموعه اي از عوامل، عناصر و شرايط بايستي پديد آيد تا فرآيند دولت سازي مبتني بر زور شكل گيرد.

ژئوپوليتيک خليج فارس؛ ايران و آمريکا

(تهديدها و فرصتهاي فراروي جمهوري اسلامي)

مهدی ذوالفقاری

چكيده: موقعيت حساس و استراتژيك ايران در منطقه خاورميانه و وجود بحران‌ها و عدم ثبات سياسي در كشورهاي مجاور و وجود چالش‌هاي سياسي با همسايگان استراتژيك باعث به وجود آمدن تهديدهايي براي امنيت جمهوري اسلامي ايران مي‌شود. از بزرگ‌ترين تهديدات فرامنطقه‌اي كه حوزه نفوذ آن به اين منطقه حساس و استراتژيك وارد شده است، ايالات متحده آمريكا است. آمريكا با تداوم حضور خود در منطقه و ايجاد روابط با دول همسايه ايران در شمال،‌ جنوب، شرق و غرب در صدد ايجاد فضايي رعب انگيز و تنش‌زا در ارتباط ايران با كشورهاست. مخالفت ايران با طرح خاورميانه بزرگ آمريكا در منطقه، به رسميت نشناختن اسرائيل و احساس خطر آن دولت از ناحيه ايران، تأكيد بر استقلال و پي‌گيري عزت مدارانه پرونده‌ هسته‌اي منجر به احساس خطر از اين ناحيه براي آمريكا و متحدانش شده است. به همين دليل و بنابر اهميت استراتژيك ايران و سياستي كه در قبال اين دولت‌ها سر لوحه سياست خارجي خود قلمداد كرده است، باعث مقابله شديد آمريكا با اين كشور در فضاي بين‌المللي شده است .استراتژي آمريكا در منطقه خاورميانه در قبال ايران مبتني بر محدود ساختن و منزوي كردن و به طور كلي حذف ايران از معادلات منطقه است و براي رسيدن به اين مهم و نيز تسلط بر منابع اقتصادي و موقعيت استراتژيكي منطقه از تمامي ابزار ديپلماسي و حتي نظامي در مقياس گسترده استفاده مي‌كند.

 متن کامل توافقنامه امنيتى عراق و آمريکا

 اعلامیه اصول همکاری و دوستی بلندمدت بین جمهوری عراق و ایالات متحده آمریکا
مسئولان عراقی در بیانیه خود در 27 اوت سال 2007 که مورد تایید "جرج بوش" رئیس جمهوری آمریکا قرار گرفت ، تاکید کردند، دولت‌های عراق و آمریکا به توسعه روابط همکاری و دوستی بلندمدت بین دوطرف با حفظ استقلال و حاکمیت کامل پایبند هستند و منافع مشترکی دارند.

مدل های تصمیم گیری در سیاست خارجی                       

تحليلگران سياسى بصورت سنتى بر روى اين مسئله تمرکز مى نمودند که که چگونه يک تصميم گير بر روى يک راه حل از ميان تعداد متعددى از آلترناتيوها تمرکز مى نمايد؟ در همين ارتباط سه مدل مطرح در تصميم گيرى سياست خارجى که در سالهاى اخير بيشتر مورد بحث بوده اند، در اين بخش برشمرده مى شود: اولين آنها که در کارهاى گراهام آليسون مورد بحث قرار گرفته است، مدل عقلايى است . البته او از سه الگو در کارهاى خود نام مى برد که عبارتند از الگوى عقلايى ، الگوى سازمانى و الگوى بوروکراتیک .

از وستفاليا تا ماستريخت از ناسيوناليسم تا فراناسيوناليسم

دکتر زباکلام
مورخين، علماي علم سياست و روابط بين الملل قرن هفدهم (1648) وستفاليا را کم و بيش پايان فئوداليسم و تولد عصر دولت- ملت مي دانند.در قريب به هشتصد سال حاکميت ساختار فئوداليته بر اروپا عناصري به نام «ملت»، «کشور»، «مليت» کمرنگ و عناصر ثانويه سياسي- اجتماعي در اروپا بودند. در عصر فئوداليسم وابستگي اجتماعي يا به تعبير جامعه شناسي امروزي «Social Cohesion» مذهب و وابستگي به خاندان هاي اشراف و در مرتبه بعدي امپراتوري ها بودند. اروپايي ها مقدم بر آنکه اسپانيولي، ايتاليايي، بريتانيايي، فرانسوي، اتريشي يا آلماني باشند، بيشتر کاتوليک، پروتستان، ارتدوکس، ژزوئيت، بنديکت و... بودند؛ يا تعلق به خاندان يا منطقه هابسبورگ ها، نورمن ها، ويليام ها، جنوايي ها، ونيزي ها، فلورانسي ها، اسکاتلندي ها، بوربون ها و... داشتند، ...